автореферат диссертации по документальной информации, 05.25.03, диссертация на тему:Система библиографической информации по искусству в Республике Беларусь: теоретико-методические проблемы

Т.*

Беларуск! ун1верс!тэт культуры

2 2 СГ'1

На правах рукап1су

УДК 01: 7(476)

ДРЫГА 1рына Уладз1м!рауна

С1СТЭМА Б1БЛ1ЯГРАФ1ЧНАЙ 1НФАРМАЦЫ1 ПА МАСТАЦТВЕ У РЭСПУБЛ1ЦЫ БЕЛАРУСЬ: ТЭАРЭТЫКА-ЯЕТАДОТНЫЯ

ПРАВЛЕШ

Сгоцняльнасць 05.25.03 б!бл!ягэказнауства I б1<5л!яграфазяауства

Аутарэферат дысертацы! на су1сканне вучонай сгупен! кандидата педагаг!чных навук

М1нск 1998

Работа выканана на кафедры б1бл1яграф11 I дакументазнау-ства Беларускага ун!варс1тэта культуры.

Навуковы к1рауя1к доктар педагаг!чных навук,

прафесар Лявоячнкау В.Е.

Аф1цыйныя апаненты доктар педагаг1чных навук,

дадэнт Факееу В.А„

каддыдат педагаг!чных яавук, прафесар Дзямешка Л.А.

1нстытут мастацтвазнауетва,

этнаграфП I фальклору 1мя Апан1руючая арган1зацын „ „ , т, 1 , ,,

К.Крап1вы Нацыяяальнай АкадэмИ

навук Рэспубл1к! Беларусь

Абарона адбудзеша 23 /$98? У_2^1°гадз1я

на пасяджэнн! савета К 09.03.01 па абароне дысертацый на су1скаянв вучонай ступен! кандидата навук у БеларускШ ун1-верс1тэц9 культуры па ад расе: 220001, г. Miиск, вул. Рабко -payекая, 17.

3 дысертацыяй шжна азнаём1цца у б1бл!ятэцы Беларуска-га уя1верс1тэта культуры.

Аутараферат разасланы " /3

Вучояы сакратар савета кандидат дадагаг1чных навук, ,

дацэнт ъ/fM Л.1.Казлоуская

г

АГУЛЬНАЯ ХАРАКТАРЫСТЫКА РАБОТЫ

Актуальнаспь даследавания. Сучасны этап карэянага рэфар-мавання беларускага грамадства характарнзуецца тэндэнцыям! да актыв1зацы1 духоуяага жыцця, фарм!раваяня культуры, адной з важнейших частак якой выступав мастацтва. На дзяржауяым узроу-н$ приняты закаяадаучыя акты, у як!х прадугледжана с1стэма ме-рапрыемствау, нак5раваных на адраджэяяе нацыянальных творчых традыцый, разв!цце прафес!йнага 1 аматарскага мастацтва, яго папулярызацыю, зб!ранне I захаваяяе мастацкЗх каштоунзсцей. У Рэспубл1цы Беларусь актыв1завал1ся маетацтвазнаучня даследа -ванн!, вывучэнне г!сторы! беларускага I сусветнага мастацтва у навучальных установах розных тыпау. Гэта пауплывала на !н-тэнс!унасць фарм1раваняя гал!новых дакументальных мас1вау (ДО) I патокау (ДП), павышэняе зац!каулаяасц1 карыстальн1кау у атрыманн! !нфармацы! па праблвмах мастацтва.

С1стэма б1бл!яграф!чяай 1нфармацк5 па мастацтве (СБ1М) мадэл!руе структуру гал!новых ДМ I ДП, падае б!бл1яграф!чную 1нфармацыю (Б1) аб 1х у зручяай для карыстальн!кау форме, спрыяючы актыв!зацы! творчай дзейнасц1, разв1ццга мастацтва -зяауства, спецыяльяай адукацы! I папулярызацы! ведау аб мае -тацтве I у вын!ку — фарм1раваяню беларускай мастацкай культуры. Таму удасканаленне ! разв!ццё СБ1М у Рэспубл1цы Беларусь з'яуляецца яадзвычай актуальней праблгмзй для беларускага 616-л!яграфазяауства.

Нягледзячы на пэуныя дасягнеяя! у разв1цц1 б!бл!яграфП мастацтва (БМ) у кра1яе, СБ1М у сва!м сучасяым выглядзе не мо-жа у поуяай меры забяспечыць патрэбнасц! у 1нфармацы1 аб мастацтве. Ствараемая Б1 не адпавядае рэальяым зместава-прадмет-ным межам аб'екта б!бл1яграф1чнай дзейнасШ. Асобныя установи I падраздзяленн! не поуяасцю выконваюць свае функцы! па ажыц-цяуленн! працэсау I напрамкау б!бл1яграф1чнай работы. У с1стз-ме б1бл!яграф!чных дапаможн1кау { баз даных па мастацтве (СБДМ) прадстаулеяы не усе неабходныя звёны I кампаненты. Адсутн1чае тэарэтычяае абхфунтаванне сГстэмы у цэлым I яе састауных частак. УсЬ' гэта абумов1ла актуальнасць дадзенага даследавання . Днсертацыя выканана у рамках комшвкснай навуковай тэ -

мы Беларусхага ун1верс!тэта культуры "Псторыя I сучасны стая б!бл1яграфИ Беларус! I замекных кра!н".

Растзацаванасць тзмн. Дасждуемая тэма не атрыыала коып-лекснай распрацоук! з выкарыстэннем с!стэмнага падыходу.

Пытаян! раэв1цця ДМ I ДП хю мастацтве вывучал! Г.В.Галауко, Л.В.Ласькова, Э.С.Суддзя I !ншыя. Вын1к1 1х даследа-ванняу адлюстравал! стан ДМ 1 ДП у аеобных в1дах мастадтва у 1970—1980-я гады.

Распрацоукай пытанняу клас1ф1кады! карыстальн!кау 1нфар-мацы! па мастацтве 1 структуравання 1нфариацыйных патрэб (1П) займал1ся С.Г.Антонава, Т.М.Арцёмава, М.А.Багадзельшчы-кава, Г.В.Галауко, Ю.С.Зубау, А.А.Собалэва, Э.С.Суддзя, А.З.Вр-кавецкая I !ншыя. Большасць аутарау засяродз1ла увагу на вы-вучэнн1 гэтай праблзмы у аднос!нах да пэуных в!дау мастацтва або аеобных катэгоркй карыстальн1кау.

У б1бл!яграфазнаустве не надавалася налвкнай уваг! тэа-рэтычяым пытанням разв1цця СБ1М. Асобныя праблзмы распрадоук1 структуры I сувязвй с1стэда закранал1ся у працах С.Г.Аятонавай, Г.В.Галауко, Ю.С.Зубава, Э.А.Кадыравай, Л.В.Ласьковай I 1ншых. Задача комплекснага структурна-функцыянальнага анал!зу ' СБШ засталася нявырашанай.

Дасладаванн! арган!зацыйных праблем б1бл1ягра$1чяай дзей-насд! па мастацтве прысвячал£ся у асноуным пытанням анал1ау работы службау "1н$аршсультура" у былым СССР I РаеП. 1х вы-н1к! адлюстраваны у працах С Л\Антонавай, 1„Ю.Багровай, А.Б.Койдан, Л,1.Куштан1най, ТД.Лапцевай, А.П.РэШна, Я.К.Са-г1тавай I 1ншых аутарау.

Б1блЗяграф1чныя рэсурсы (БР) мастацтва вывучал1ся С.Г.Ан-тояавай, В.С.Астрой, М.Б.Вас1льевай, Г.В.Галауко, Г.П«Дзм1 -трыевай, В.М.Дышынев1ч, Э.А.Кадыравай, М.Х.Касатк1най, Л.РДе-в1най, В.М.Лук'янавай, А.П.Пагарэлай, Э.С.Судцзвй, Т.М.Сул1ыа-вай, А.А.Туроускай 1 шэрагам 1ншых бIблIяграфа знауцау. Сярод 1х тольк! некаторыя аутары выкарыстал! сIстэмны падыход Иры разглядзе праблем фарм!равання БР па аеобных в!дах мастацтва (дысертацы! С.Г.Аятонавай, Г.В.Галауко, В.М.Лук^навай, Э.С.Суддз1 I !ншых)о

Асабл1васц1 разв1цда СБ1М у Рэспубл1цы Беларусь застал!-ся маладаслэдаваным!. Часткова кны разглядал1ся у працах

В.М.Дышыяев!ч, прысвачаных аяал1зу крыя!ц Б1 па беларуск!м мастацтве, артикулах Э.С.Суддз!, у як!х анал!завал!ся першас-ныя ДМ I ДП гал1новага комплексу,стан СВДМ у кра1не.

Адсутнасць навуковых прац па прзблемах фарм1равання СБ1М у Рэспубл1цы Беларусь зрабЗла неабходяым правядзеняе дадзенага даследаваяяя,

Аб'ектам даследавания выступав с!стэма б!бл!яграф!чяай 1нфармацы1 па мастацтве $ Рэспубл!цы Беларусь.

Яго предметам стал! тэарэтычныя I метадычяня аспекты разв!дця с1стэыы <51бл1яграф1чнаи !яфармацы! па мастацтве у Рзспубл!цы Беларусь.

У дзсждаваяя! ставЗлася мэтэ выявЗць тэедэяцы! фармЗра-ваняя СБШ у Рэспубл!цы Беларусь I на падставе 1х анал1зу вы-працаващ, рэкамецдацыЗ па аптымЗзацы! яе структуры,

У адпаведяасц! з гэтым был! пастаулвкы наступнвд задачи:

1. Правесц! б!блЗяметрычяы аяалЗз да 3 ДП па мастацтве у Рэспубл!цы Беларусь.

2. Распрацаваць клас!ф!кац№ карыстальяЗкау ЗнфармацнЗ па мастацтве 1 даслздаваць структуру 1х 1П.

3. Правесц! структурна-фуккцыянадьны анал!з будовы СБ1М,

4. Даследаваць праблэмы удасканалеяяя арган!зацыйнай структуры СБ1М у новых умовах сацыяльнага I эканам!чнага раз-в!цда кра!ны„

5. Распрацаваць аптымальную тэарэтычную мадэль СБДМ.

6. Разгледз1ць стан БР мастацтва у Рэспубл1цы Беларусь 5 прапанаваць яак!рунк! 1х далвйшага разв!цця.

Ппотззай дасждавання з'яуляецца палажэяяе аб тнм, што тольк! СБ1М, 1сяуючая у адз1ястве ! узаемасувяз! элементау 1 адпавядаючая структуры гал!яовых ДМ I ДП I 1П карыстальн!кау, можа забяспечыць вытворчасць I распаусвджваняе Б1 па мастацтве у мэтах задавальнеяяя I фарм1равання 1П карыстальн!кау у Рэспуб-л!цы Беларусь.

Метадалаг!чяа|й асновай работы з'яулявдца палажзня! матэ-рыял!стычнай дыялектык! аб пабудове свету, магчымасц! яго па-зяаяня, адз!ястве тэоры! ! практик!; катэгоры! канкрэтяага I абстрактнага, асобнага I агульнага, аб'ектыунага I суб'ек -тыунага, частк! I цэлага, формы ! зместу, колькасц! 1 якасц!, прасторк I часу, а такаама !нфармацыйна-камун!катыуная пара-

дыгма. У дксертацы! выкарыстаны асноуныя палажэнн! законау Рэспубл!к! Беларусь "Аб культуры", "Аб б!бл!ятэчнай справе".

Тэарэтычнай базай даследавання з'яв1л!ся працы беларус-к!х I замвЕкых ф!лосафау, культуролагау, мастацтвазнауцау, пс!холагау I педагогау А.В.Азарх1на, А.1.Арнольдава, М.Ы.Афа-с1Еава, Ю.Б.Брамлзя, 1.Ф.Волкава, Л.С.Быгоцкага, М.СЛСагана, М.1.К1яшчанк1, М.Л.Лейзерава, Б.Ц.Л!хачова, С.Х.Рапапорта, В.А.Салеева, Г.Л.Ярмаш I 1шых па праблвыах месца мастацтва у с1 стане грамадскай свядомасц!, яго аб'екта, прадмета, суб'-екта, функций, в!давой I жанрэвай структуры, эстэтычнага вы-хаваняя» працы вядучых беларуск!х I замекных б1бл!яграфазнау-цау Г.Ф.Гардукалавай, Ю.С.Зубава, А.П.Коршунава, В.Е.Лявончы-кава, АбВ.Сакалова, Н.А.Слядневай, В.А.Факеева I 1ншых па агульнай 1 гал!новай б!бл1яграф!1.

Выбар мета да у даследавання быу абушулзяы яго канчатко-вай мэтай I задачам!, як!я вырашал!ся у працэсе работы. Пры вывучэнн! асноуяых параметрау аб'екта б1бл!яграф1чнай дзейнас-ц1, структуры I функций СБ1М выкарыстаны метад с!стэмнага ана-л!зу. Вызяачэяне колькасных характарыстшс, данам1к! I структуры шршасных да I ДД праводз1лася з дапашгай б!бл!яыетрычна-га ыетаду. Пры вывучэнн! 1П карыстальн!кау ужывал1ся метады эксшртнага анкетавання 1 анал!зу патоку цытаваяых-дакументау. Даследаванне дзейнасц! б!бл!яграф!чных службау у гал1не мастацтва, яго БР запатрабавал! прымяданяя параунальнага штаду 1 метаду аналог!1. Вывучал!ся навуковыя правд па тэоры! ! г!сто-ры! мастацтва, культуралог!1, пс!халог!1 I педагог!цы, этнагра-фП, сацыялогП, агульнай I гал!новай б!бл1яграфН пры вырашэя-я! асноуяых задач даследавання.

Навуковая нав!зна 1 тэарэтычязя значнасць прадстаулвнай работы заключаевда у тым, што у ей выкарыстаны метад с1стэмна-га ашл!зу да разгляду БМ у Рэспубл1цы Беларусь, абгрунтаваны фуякцыянальная, дзейнасная 1 в!давая структуры СБ1М, расцрацава-на тэарэтычная мадэль СБДМ, якая адпавядае структуры першас-нага ДМ I ДП I 1П карыстальн1кау. Праведзена вывучэнне ДМ I ДП па мастацтве у Рэспубл!цы Беларусь (1984—1993 гг.), выву-чаны !х аб'ем, дынам!ка, праанал5завакы семантычная, прагматичная, в!давая, ыоуная, геаграф!чная, выдавецкая структуры , выяулены асабл!васц1 канцэнтрацы! 1 рассеяния публ!кацый. У

прадстаулеяай працы прапанавана I абгрунтавана клас!ф!кацыя карыстаяья1кау 1нфармацы1 па мастацтве ! даслздаваны 1х Ш шляхам экспертнага аякетаваяня 1 анал1зу патоку цытаваянх да-кументау. Разгледжаны прзбдамы арган1зацы! б1бл1ягрэф!чнай дзейнасц! па мастацтве у новых умовах сацыяльнага I эканам1ч-яага разв!цця краГяы. Празедзеяы аяал1з БР дадзенага галГнова-га комплексу I вызяачаны напрамк! 1х удасканалення у адпавед -яасц! з аптшальяай мадэллю.

Практьгчнае знзчэнне работы заключаецца у тым, што вывады ! рэкамендацы!, зроблаяыя на аснове тэарэтычнага абгруятавая-яя СБ1М I аяал!эу яе сучаснага стану у Рзсиубл1ци Беларусь, могуць стаць асновай для удасканвлення яацыяяальяай 1нфарма -цыйяай с!стэмы у цэлнм ! СБ1М у прыватнасц1,паляптэнни дзей -яасц! розных сацыяльшх !ястьтутау, занятых вытворчасцю I рас-паусвджваннем Б1 па дадзеным гал5новым комплвксе (Нацыянальяай б1бл!ятэк! Беларус!, абласяых ягвуковых уя1версалъяых, спецы -яльяых гал!новых, публ!чных б1бл!ятэк I !ншнх).

Прадстаулеяыя у рабоце тэарэткчныя 1 эмпЗрычяыя веды вы -карыстоуваювда у вучэбным працэсе на факультэце б!бл!ятэчяа-1нфармацыйяых с!стэм Беларуската ун!верс1тэта культуры пры вы-кладаян! курса "Б!бл!яграф1я мастацтва" I 1нпшх б1бл!яграф!ч -них курсау.

Садыяльна-эканам1чнае значэяне даслвдавання заключаецца у ты:«;, што вызначаныя язк!рунк1 удаскаяалеяяя БР, выказаяыя прапановы па палягшзян1 арган!зацы! б1бл1яграф!чкай работы у гал!яовым комплексе дазволяць зберагчы працоуяыя I ф1наясавыя рэсурсы практычнай дзейнасц!.

Распрацаваная аптымальная мадэль СБДМ, практычнае увасаб-леяяе асяоуяых палакэнняу дысертацы! па удаскаяаленн! СБ1М у цзлым будуць спршздь рзал1зацы! дзяржаунай пал!тык! разв!цця прафес!йяага i аматарскага мастацтва, адраджэнню 1 захаванню яацыяяальных творчых традиций, папулярызацы! мастацтвазнаучых ведау I эстэтычнаму выхаваяню насельн!цтва.

На абарону выяосяцца наступныя палажэяя!:

I. Структура ДМ I ДП па мастацтве складаецца з творау мастацтва I мастацтвазяаучых дакументау. У структуру ДМ 1 ДП тво -pay мастацтва па фармальнай лрыкмеце уваходзяць выяуленчыя, яот-ныя, аудыев1зуальныя дакументы. Структура мастацтзазнаучых вы-данняу па прнкмеце мэтавага прызяачэння уключае навуковыя, пра-

$ес!йна-практычкыя, вучэбныя, даведачныя, папулярныя, аф!цый -ныя, мемуарныя, для вольнага часу, рэкламныя, навукова-мастац-к!я дакугленты.

2. Клас!ф!кацыя карыстальн!кау 1нфармады1 па мастацтве па-будавана па прыкметах зместу I характеру дзейнасц! людзей. Яны дыферэнцырувдца па в!дах мастацтва, як!м! займаюцца. Унутры кожнагз з в!дау па характеры дзейнасц! I садаяльна-ролевым ста-нов!шчы вылучащца пргфес!яаалы (дзеячы мастацкай творчасц!, навукоуцк, мастацк!я крытык!, выкладчык!, менеджеры, папуляры-затары, музейныя работн!к1, к!раун!к! аматарск!х творчьж калек-тывау, навучэнцы спецыяльных навучальных устаноу мастацтва) I непрэфеЫяналы (удзельн1к! аматарскай мастацкай творчасц!, навучэнцы дз!цячых школ мастацтва, навучэнцы немастацк1х навучальных устаноу, як1я вывучаюць мастацк1я дысцыпл!ны, прадстаун! -к! шьтрок!х колау публ!к1, як!я ц!кавяцца мастацтвам, не прымаю-чы актыунага удзелу у стварэнн! яго каштоунасцей).

3. Функцыяяальная, дзейнасная, в!давая структуры СБ1М . Функцыянальная структура уключае унутраны I знешн! узроун!. Унутраны складаеода з функций, уласц!вых Б1 наогул, ! функ -цый, характерных для Б1 па мастацтве як гал!новай. Знешн! уключае функцы!, абумоуленыя абслугоуваемым! в!дам! дзейнасц!, I рэдупл1кацыйныя. Кампанентам дзейнаснай структуры (аб'екту, суб'екту, маце, працэсам, сродкам, вын!кам) уласц!вы асабл1вас-ц!, выкл!какыя уплывам мастацтва. В1давая структура мае скла -даную будову, заснаваную на выкарыстанн! катэгорый зместу, формы, грамадскага прызначэння, прасторы, часу.

4. Аптымальяая тэарэтычная мадэль СБДМ складаецца з пад-с!стзм б1бл!яграф1чных дапамэжн!кау (БДап) I баз даных (БД) аб творах мастацтва 1 аб кастацтвазнаучых дакументах, струк -

тура як!х уключае зместавыя, фармальныя, функцыяяальныя, цра-«« ,

сторавыя, часавыя звены I кампаненты.

5. Вядучым! с!стэмаутвараючым! кампанентам! СБДМ, як!я вызкачавдь яе цэласнасць, выступать агульнамастацк1я крын!цы Б1 ! БДап I БД па в!дах мастацтва.

Асаб!ста уклад су!скальн!ка заключаецца у: I) вызначэнн! структуры I дынам!к! разв!цця ДМ I ДП па мастацтве у Рэспубл!-цы Беларусь; 2) распрацоуцы клас!ф!кацы! карыстальн!кау !нфар-мацы! па мастацтве I вывучэня! структуры 1х 1П; 3) абгрунта -ванн! функцыянальнай, дзейнаснай I в!давой структуры СБ1М ;

4) распрацоуцы аптымальнай мадэл! СБДМ; 5) вызначэнн! напрам-кау удасканалвння арган1зацы! б1бл1яграф!чяай дзейнасц! па мастацтве у Рэспубл1цы Беларусь; 6) распрацоуцы нак!рункау разв1ида БР мастацтва у Рэспубл1цы Беларусь.

У працэсе апрабацы! вын!к! дасдадавання вынос¡л!ся на м1жнароднук> навуковую канферэнцыю "Недзяржауяая выдавецкая дзейнасць у Беларус!: г1сгорыя I сучасяасць" (1996), рэспубл!-каяскую навуковую канферэнцыю "Школа Шчакац1х1я I яго час" (1996), навуковыя канферэнцы! прафесарска-выкладчыцкага складу, асп!рантау Беларускага ун1верс!тэта культуры (1994—1997).

Па матэрыялах даследавання ацубл1каваны 8 работ, у тым л1ку 6 навуковых артыкулау! 2 тэз1сы дакладау на навуковых канферэнцыях«

На базе праведэенага даследаваяяя падрыхгаваяа 1 прачыта-на лекцыя "Тэарэтыка-метадалаг1чныя праблвмы б1бл1яграф11 мастацтва", распрацаваяы I праведзены лабараторныя занятк! па курсу "Б1бл1яграф1я мастацтва" на факультэце б1бл1ятэчна-1н -фармацыйных с1стэм Беларускага ун!верс1тэта культуры.

Структура дысертацы! уключае уводз1ны, агульяуы характеристику работы, дзвв главы, заключэнне ( 105 старонак), cnic вынарыстаяай л!таратуры ( 35 старонак), дадатк! ( 175 ста -ронак).

Ва уводз1нах 1 агульнай характерыстыцы работы абгруктоу-ваюцца актуальнасш. i нав1зяа дмсетотацы* t яе аб'экт, прадасг, мэта, задачи, г!потэза, метады, тэарэтычяая I практичная знач-насць.

У першай главе яа падставе б!бл1яметрычкага анал!зу ДМ I ДП па мастацтве у Рэспубл1цы Беларусь за 1984—1993 гг. вы -значаны 1х аб'ём, структура, дынам!ка разв!цця. У гэтай жа главе распрацавана I абгрунтавана клас1ф1кацыя карыстальн!кау ¡нфармацы! па мастацтве, на падставе вын1кау экспертнага анке-тавання 1 анал!зу патоку цытаваннх дакументау за 1994 г. да-следавана структура ix 1П.

3 ул1кам атрыманых даных аб аб»екце б1бл!яграф1чнай дзейнасц! у другой главе вывучаны тэарэтыха-метадычныя праблвмы аптым1зацы! СБ1М у Рэспубл1цы Беларусь. Распрацаваяы функцыя-нальная, дзейяасная 1 в!давая структуры с1стэмы. Разгледжаяы праблвш удасканалення арган1зацК1 б1бл1яграф1чнай дзейнасц1 па мастацтве у новых умовах сацыяльнага I эканам1чнага раз-в1цця кра¡яы. Распрацавана i абгрунтавана аптымальная тэарэ-

тычная мадэль СВДМ, вызначаны яе с Iстэмаутвараючыя кампаненты. Вывучаны БР мастацтва I прапаяаваяы нак1рунк1 1х удаскаяалея-ня I разв!цця.

У заклвчэнн! зроблены вывады па праведзеныы даследаванн!.

Сп1с выкарыстанай л!таратуры складае каля 400 крын!ц на беларускай, рускай, замежных швах.

У якасц! дадаткау прадстаулены вын1к1 анал!зу ДМ 1 ДП па мастацтве Рэспубл!к! Беларусь за 1984—1993 гг., матэрыялы эксшртнага анкетавання 1 вывучэння патоку цытаваных дакудан-тау за 1994 г., схемы па тэарэтычяых I арган1зацыйных пытаннях фарм!равання СБ1М, сп!с ВДап па мастацтве, створаных у Рэспуб-л1цы Беларусь.

АСНОУНЫ ЗМЕСТ ДЫСЕРТАЩ1

Першая глава "Дакумеятальяыя мас!вы I паток! па мастацтве I 1х карыстальн1к1 у Рэспубл1цы Беларусь" складаецца з двух параграфау. Першы прысвечаны структуркаму акал1зу ДМ I ДП па мастацтве. У 1м анал!зуюцца розныя падахода б1бл!яграфазнау-цау да вызяачэяня аб'екга б1бл1яграфавання у БМ, а таксама абгруятоуваецца неабходнасць яго пашырэння. Аб'ектам б!бл!я-графавання выступаюць документы па мастацтве, для як!х харак-тэрны широкая разнастайнасць выкарнстоуваемых носьб1тау, тэх-налог1й, сродкау ф!ксацы! 1н£а;£мацы1 I арган1чяая узаемасу -вязь творау асобных в!дау мастацтва з пэуным! носьб!там1 1 сродкам! ф!ксацы!.

У структуры дакументау па мастацтве выдзяляюцца творы мастацтва I мастацгвазяаучая л1таратура. Творы мастацтва ад-люстроувавдь вын1к! творчай дзейнасц! мастакоу« Па прыкыетах, абуыоуланых знакавай прыродай, сродкам!, тэхналог!ям! ф1кса-цы! I носьб!там! 1нфармацы1, яны падраздзяляюцца на выяулен-чыя, котныя, аудыёв^зуальныя дакушнты. Мастацтвазнаучая л!та-ратура змяшчае у асноуным вербальную 1нфармацыю аб вын!ках розных в!дау дзейнасц!, звязаных з вывучэннем ! анал!зам мастацтва. Па мэтавым прызначэнн1 у ёй выдзяляюцца навуковыя, прафес1йна-практычкыя, вучэбнда, даведачныя, папулярныя, аф!~ цыйныя, мемуаряыя, для вольнага часу, рэкламныя, навукова-мас-тацк!я выданн!.

ДМ ! ДД уяуляюць сабой сукупнасць ыатэрыяльных носьб!-тау 1нфармахщ1, створаных у мастацтве за пэуда час I стварае-

мых у працэсе яго разв!цця на сучасным этапе. Даслвдавание ДМ I ДП дадзенага гал!новага комплексу у Рэспубл1цы Беларусь з 1984 г. па 1993 г. паказала абумоулзнасць змен у !х структуры I дынам!цы разЫцця сацыяльна-палI тычныы 1 I эканам!чяым1 дара-утварэнням1 у кра!не.

Працэс адраджэння I разв1цця беларускай культуры праяв!у-ся у павел!чэнн! колькасц! дакументау па пыташих г!сторы! I сучаснага стану беларуската мастацтва I маетацтва этнадысперс-ных груп 1ншых нацый, як!я пражываюць на тэрыторы! Беларус!. Творы беларуск!х мастакоу склал1 Э&% рэпрадукцый, кампаз!та-рау — 66% котных выдаяяяу I гтублГкацый. У разгдядаемы перыяд у кра!не быу етвораны Беларуси! в!дэацэнтр, у прадукцы! якога значяая удзельная вага належыць ф!льыам аб розных в!дах бела-рускага мастацтва. У ДМ ! ДП ма ста цтва зяауча й л!таратуры уплыу гэтага працэсу наз!раецца у пераболыпванн! колькасц! выданняу 1 публ!кацый аб мастацтве Беларус!, з'яуленн! буйных яавуко-вых прац па г!сторы! выяуленчага, дэкаратыуна-прыкладнога, му-зычнага, тэатральнага мастацгвау, арх!тзктуры, уключэнн! у 1х склад дакументау аб мастяцк1м жыцц! беларуската замежжа. У ДМ пераважаюць дакументы на беларускай мове (65%). 34% скла -даюць выданн! I публ!кацы! яа рускай мове. 3 1990-х гадоу у ДП з'яуляюцца артикулы на ковах этнадасперсяых груп нацый, як!я пражываюць у Беларус! (польскай, татарский, укра!пехай I 1нш.).

Дэмакратызацыя грамадскага жыцця пашырыла магчымасц! м!ж-народнага супрацоун!цтва творчых дзаячау I больш шырокага азнаямлення з дасягненням! сусветнай культуры. Павышзяне ц!ка-васц! да замежяага мастацтва выяв1лася у павел1чэнн! колькас-ц! рэпрадукцый, нотных ввдаяяяу ! публ!кацый творау дзаячау розных кра!н, артыкулау па прабдамах замежнага выяуленчага .. мастацтва, музычнай эстрады, к!намастацтва 1 1ншых. У ДМ I ДП мастацтвазнаучай л!таратуры зяайшл! шырокае аддастраваняе пы-танн! правядзекня м!жнародных фестываляу, конкурсау I 1шшх формау кантактау пам1ж дзеячам1 мастацтва Беларус1 I 1ншых кра-!я.

Эканам!чныя пераутварэан! у Рэспу<5л!цы Беларусь неадна-значна пауплывал1 на разв!ццё ДМ 1 ДП па мастацтве у кра!яе. 3 аднаго боку, свабода прадпрымальн!цкай дзейнасц! паспрыяла стварэяню новых выдавецтвау, студый гуказап!су, к!настудый з

розным! формам! уласнасц!. Удзелькая вага прадукцы! камерцый-ных выдавецтвау, дзяржауных ! недзяржауных устаяоу I арган!задай мастацтва на працягу дзесяц!годдзя узрастала, склаушы у канцы разглядаемага перыяду ад 70 да 90% выданняу у розных в!-дах выяуленчых дакументау, 73$ нот, 65$ мастацтвазяаучай л!та-ратуры. З'яуленяе новых вытворцау дакументау па мастацтве са-дзейн!чала узбагачэнню структуры ДД выяуленчых, аудыёв!зуаль-ных дакументау новым! для Беларус! в!дам! (ком!ксы, в!дэаф!ль-мы I Гншыя), павел!чэняю колькасц! самастойных нотных выданняу. 3 другога боку, ф1нансавыя цяжкасц! прывял1 да змяншэння аб*-ёмау выдання творау мастацтва I л!таратуры аб !м дзяржауным! выдавецтвам!, скарачэння к!напрадукцы! студы! "Беларусьф!льми.

Спецыф!ка канцэнтрацы! I рассеяния публ!кацый па мастацтве выяв!лася у высок!м узроун! рассеяния артыкулау па перыя-дычных выданнях рознага зместу, мэтавага I чытацкага прызна-чэння, уваходжанн! у ядзерную I сумежную зоны не тольк1 гал!-новых, але I ун!версальных, шматгал!новых часоп!сау I газет. Тэта звязана,па-першае, з зац!кауденасцю у !нфармацы! аб мастацтве неабмежавана шырок1х колау чытачоу, па-другое, з адсут-насцю у Беларус1 с1стэмы перыядычных выданняу па гэтым гал!-новым комплэксе.

Змены у структуры I дынам1цы разв!цця ДМ I ДП па мастацтве у канцы 1980 — першай палов© 1990-х гг. ставяць перад БМ складаныя задачи. Адной з умоу !х вырашэння з'яуляецца адпа-веднасць кампанеятау структуры СБ1М 1П карыстальн1кау. Таму друг! параграф першай главы прысвечаны праблзыам дыферэнцыяцы! карыстальн!кау !нфармацы! па мастацтве 1 !х Ш. 7 1м анал!зуюц-ца розшя падыходы б!бл!яграфазнауцау да клас!ф!кацы! карыс -тальн!кау I абгрунтоуваецца варыянт клас1ф!кацы!, прапанаваны аутараМо Дыферэнцыяцыя карыстальн!кау !нфармацы! па мастацтве праводз1цца па прыкметах зместу 1 характеру !х дзейнасц!» У кожным з в!дау мастацтва карыстальн!к1 падраздзяляюцца на пра-фес!яналау I непрафес!яналау.

Па характеры дзейнасц! у складзе карыстальн!кау-прафес!я-налау выдзяляюцца дзеячы мастэцкай творчасц!, навукоуцы, мас-тацк!я крытык1, выкладчык!, менеджэры, папулярызатары, музей-ныя работн!к!, к!раун!к! аматарск!х творчых калектывау, наву-чэнцы спецыяльных яавучальншс устаноу мастацтва. Карыстальн!-к!-нвпрафес!яналы дыферэнцырувдца на удзельн!кау аматарскай

мастацкай творчаец1, навучэнцау дз1цячшс школ мастацтва, навучэнцау немастацк!х навучальных устаноу, як!я вывучаюць мастац-к!я дысцыпл1ны, прадстаун!коу шырок!х колау публ!к!, як!я ц1-кавяода мастацтвам, але ш прымаюць актыунага удзелу у ства-рэнн1 яго каштоунасцей.

На падставе вш!кау уласяых даследаваяшу (экспертнага анкетавання, аяал!зу патоку цытавашх дакументау) I шэрага айчынных I замежяых навуковых прац, у як!х характарызавал!ся 1П розных катэгорый карыстальн!кау !нфармацы! па мастацтве, нам! была вызначана структура Ш карыстаяьн1кау-прафес!яна-лау I непрафес!яналау.

Адметным! рысам! структуры 1П карыстальн1кау~прайес!яяа-лау ва ус1х в1дах мастацтва з'яуляюцца: спадучэяяе у 1х змес-це шкрокай комплекснай праблематык1 з вузкай, абумоуленай спе-цыял!зацыяй у пэункм в!дзе, жанры мастацтва; вксок1 узровень патрэб як у кожных выданнях, так. I у часоп!сных публ!кацыях; абумоУлвнасць патрэб у дакумеятах пэунага мэтавага прызначэн-ня характерам дзейнасц! карыстальн!кау; рзтраспектыуяая глы-б!ня; шыраня моунай 1 геаграф!чнай структур патрэб. Для атры-мання Б1 аб гал!новых ДМ I ДП яны часцей за усе звяртаюцца да каталогау I картатэк б1бл!ятэчных I !нфармацыйных устаноу, крыя!ц Ы У выданнях 1 публ!кацыях па мастацтва, уласных 616-ьатзрыялау, бягучых БДап, Б1, атрыманай ад супра-цоун!кау б!бл!ятэк. Карысталън!к!-прафес!яналы л!чаць адноль-кава зручным! для сябе крын!цы Б1 на папяровых I машыначыталь-нкх носьб!тах.

Структура Ш карыстальн!кау-яепрафес1яналау характарызуац-ца перавакным 1нтарэсам да пытанняу г[стары! в!дау мастацтва, аднаго ц! некальк!х найбольш популярных падв!дау, жанрау у кожным з 1х, творчасц! асобных дзеячау; !мкшннем выкарыстоуваць як самастойння выданн1, так I часоп1сныя публ!кацы1; арыента-цыяй на атрыманне !нфармацы! аб мастацтве з папулярных, вучэб-яых, даведачных ввданняу; пераважным зваротам да дакументау на рускай I беларускай швах, выпушчаных у Рас II I Беларус! у апошн!я дзесяць — дваццаць гадоу. Асноуным! крын!цам! Б1 для 1х эксперты назвал! каталог! I картатэк! б!бл!ятэк, Б1, атры-маную ад !х супрацоун!кау, рэтраспектыуныя рэкамендацыйяыя да-паможн1к!. Больш паловы экспертау выказал!ся за неабходнасць стварэння як традыцыйных, так I аутаматызаваных крын!ц Б1 па мастацтве для карысталья!кау-шпрафес1яналау.

Складаная структура ДМ I ДЦ па мастацтве I 1П розных ка-тэгорый карысталън!кау абумоул1вае . узрастанне рол! БМ I па-трабаванняу да яе.

Разгляду сучаснага стану I праблэм СБ1М у Рэспубл!цы Беларусь прысвечана другая глава нАптым1зацыя с!стэмы б!бл!я-граф!чнай !нфармацы! па мастацтвв у Рэспубл1цы Беларусь на су-часным этапе" дысертацыйнага даслвдавання. Яна уключае тры параграфы,, У першым параграфе анал!зущца функцы! I структура СБ1М. Яна уваходз!ць у якасц1 падс!стэмы адначасова у мета -с!стэмы Б1 Рэспубл1к1 Беларусь 1 мастацтва I уяуляе сабой цэ-ласную узаемазвязаную сукупнасць элэментау, якая забяспечваа вытворчасць I распаусюджванне БХ па мастацтве у кра!не.

Функцыянальная структура с1стэмы складаецца з унугранага I знешняга узроуняу. Унутраны уключае функцы!, уласц!выя Б1 наогул (пазнавальную, камун!катыуную, рэгулятыукую),I функцы!, характэрныя для Б1 па шстацтве як гал!новай (кумулятыуную, мадэл!руючую, падсумоуваючую). Знешн! узровень функцый СБ1М разглядаецца, па-першае, у залежнасц! ад абслутоуваемых сфер дзейнасц! (навукова-дапаможная, прафесIйна-дапаможная, к!рау-н!цка-дапаможная, вучэбна-дапаможная, выхаваучая, адукацыйная, папулярызатарская, гедан!стычная, рэлаксацыйная, камдансацый-ная) I, па-другое, ад зместава-прадаетных асабл!васцей гал!но-вага комплексу (г1сторыяграф!чная, 1фын!цазнаучая).

Дзейяасная структура СБ1М адлюстроувае механ!зм вытвор-часц! 1 давядзення Б1 да карысталья!кау. Яе асноуным1 кампа-нентам! выступаюць аб'ект, суб'ект, мэта, працзсы, сродк!, вы-н!к! б!бл!яграф!чнай дзейнасц! у гал!новым комплексе. Асабл!-васц1 !х будовы звязаны са зместава-прадметнай спецыф!кай мастацтва .

Фарм!раванне в!давой структуры СЫМ абумоулена адметнас-цю разв!цця мастацтва, асабл!васцям1 аб'екта б1бл!яграф!чнай дзейнасц!, выключнасцю дадзенай с!стэмы як гал!яовай. Выдзя-леннв в!дау Б1 заснавана на выкарыстанн! шэрага ф!ласофск!х катэгорый. В!давая структура СБ1М па зместавай прыкмеце уключае гал!новую (аб шстацтве у цэлым, аб яго в!дах I жанрах), тэматычную, персанальную Б1, па фармальнай — Б1 аб творах мастацтва I аб маставдвазнаучых дакументах. Структура в!дау Б1 па грамадск!м прызначэнн! фарм!руецца з мзтай абслугоуван-ня пэуных сфер дзейнасц! I катэгорый карыстальн!кау I уключае

навукова-дапаможяую, прафес!йна-дапаможную, рэкамендацыйную Б1. Б1 выступав сродкам мадэл!равання да I ДП, таму у структуры СБ1М выдзяляюцца в!ды, як!я адпавядаюць зместава-тэрытары-яльным (краязнаучая, кра!яазнаучая Б1) ! часавым (бягучая, рэт-распектыуная Б1) характеристикам. Прыкмета формы прадстауленяя звестак аб дакумектах абумоул!вав 1сяаваяне аф!ннай, латэнтяай, постздыцыйнай Б1 па мастацтве.

Друг! параграф прысвечаны праблемам арган!зацы1 б1бл!я-граф!чнай дзейнасц! па мастацтве у кра!не, у першую чаргу — работы па фарм!раваня1 гал1яовых БР. У сучасяых умовах СБШ уласц!ва шматцэнтравая арган!зацыйяая структура, якая уключае установы агульяадзяржауяага, рэг!яяальнага, н!завога узроу -няу I характарызуецца цеснай узаемасувяззв б!бл!ятэк I орга -нау навуковай !нфармацы! па культуры I мастацтве.

На сучасннм этапе б1бл!яграф!чяая дзейнасць гал!новых ор-ганау навуковай !нфармацы! звязана з б1бл!яграфаваняеы ДП па мастацтве 1 1нфармаваннем аб 1х спецыял!стау, аддзелау мастац-тва Нацыянальнай I абласных б1бл!ятзк, б!бл!яграф1чных падраз-дзяленняу спецыяльных гал1новых б!бл!ятэк — з вядзеннем даве-дачна-б!бл!яграф1чяага апарата ! б!бл!яграф!чным абслугоуваннем карыстальн!кау. Недастаткова разв!ты так! напрамак работы, як стварэнне крын1ц рзтраспектыунай навукова-дапаможнай Б1 па мастацтве. Нацыянальная б!бл1ятэка Беларус! 1 абласныя б!бл1ятэк1 схладазщь рэкашндацыйныя ЕДап па мастацтве, як1я выкарыстоу-ваюцца у б1бл!яграф!чным абслугоуванн! шырок!х колау чытачоу у б!бл!ятэках розных тыпау. У стварэня! б!бл!яграф!чных прадуктау гал!новага комплексу прыыаюць удзел яшчэ шэраг б1бл!яграф!чных I !нфармацыйных службау, устаноу I арган1зацый мастацтва, камер-цыйных ф!рмау.

Асноуным! напрамкам! удасканалвння б!бл1яграф1чнай дзейнасц! выступаюць стратэг!чнае планаванне вытворчасц1 БР, забее-пячэнне каардынацы! гэтай работы пам1ж б!бл!ятэкам1, арган!за-цыям! мастацтва, камерцыйным! ф1рмам1, пашырэняе выкарыстання камп'ютэрных тэхналог!й у б!бл!яграфаванн! I б!бл1яграф!чным абслугоуванн1 карысталья1кау !нфарыацы! па мастацтве.

У трэц!м параграфе разглядаюцца праблемы аптым1зацы1 СБДМ у Рэспубл1цы Беларусь. У даследаванн! распрацавана I абгрунта-вана аптымальная тэарэтычная мадэль СБДМ. Яна складаецца з пад-с!стэм БДап I ВД аб творах мастацтва I л1таратуры аб !м, як1я уключаюць зместавыя, фармальныя, функцыянальныя, прасторавыя,

часавыя зва'ны I кампаненты. Падс!стэма крын!ц Б1 аб творах мастацтва па фармальнай прыкмеце падраздзяляецца на звены !заграф!чных, нотаграф!чных, фанаграф1чных, ф!льмаграф1чных БДап I ВД. Часавыя характеристикI !х з'яулення уплыващь на выдзяленне у кожным звяне бягучых I рэтраспектыуных крын!ц Б1.

Падс1стэма БДап I ЕД аб ыастацтвазнаучых дакументах ды-ферэнцыруецца па грамадск1м прызначэнн! на зве'ны навукова-дапаыокных, прафес!йна-дапаможных I рэкамендацыйных крыя!ц Б1. Бягучыя крын!цы Б1 для карысталья!кау-прафес1яналау уклс-чаюпь агульнамастацк!я Ыгнальныя, анатаваныя, рэфератыуныя, аглядныя БДап. Рэтраспектыуныя падраздзяляюцца на гал!новыя, тэматычныя, б1яб!бл1яграф1чныя, персанальныя, кра!назнаучыя, краязнаучыя ЕДап I БД. С!стэмаутвараючым1 кампанентам! высту-паюць бягучы агульнагал!новы анатаваны БДап I рэтраспектыуныя гал1новня БДап I БД па в!дах мастацтва. У структуры звяна рэкамендацыйных крын!ц Б1 выдзяляюцца БДап I БД у дапамогу аматарскай творчасц!, мастацкай адукацы! I самаадукацы1, рэ -крэацыйнай дзейнасц!. Яго с!стэмаутвараючым1 кампанентам! вы-ступаюць агульнагал!новыя бягучы I рэтраспектыуны паказальн!-к! (або серыя рэтраспектыуных БДап па в!дах мастацтва). Асоб-ную падс1стэму утвараюць крын!цы Б1 другой ступен!.

Парауяальнн анал!з структур СБДМ ! БР мастацтва у Рэспуб-л1цы Беларусь дазвол!у вызяачыць напраык! далзйшага разв!цця с!стэш. У мэтах удасканаленяя Б1 аб творах мастацтва з'яуляец-ца неабходным: I) паляпшэнне бягучага ул!ку творау мастацтва (стварэнне крын!ц Б1 аб ДП беларуск!х аудыёв1зуальных даку -ментау, аутаматызацыя вытворчасц! б!бл!яграф1чных прадуктау аб выяуленчых I нотных выданнях I публ!кацыях); 2) л!кв!дацыя лакун у структуры крын1ц Б1 аб ДМ беларуск!х к!наф!льмау, тэ-лвф!льмау, в!дэаф!льмау; 3) стварэнне рэтраспектыуных БДап ! БД аб выяуленчых выданнях I публ1кацыях, фоназап!сах творау беларускага мастацтва.

У структуры звяна крын!ц бягучай Б1 аб л!таратуры па мастацтве для карыстальн1кау-прафес!яналау прадстаулвны усе вызяачаныя у мадэл! СБДМ асноуныя кампаненты. Для павышэняя паунаты 1 аператыунасц! прадстаулення Б1 аб новых дакументах аатрэбна: I) адлюстраванне у БД и1нфармкультура" I выдавав -

мых на яе аснове БДап л!таратуры па арх!тэктуры; 2) аднаулвн-не у структуры зборн!ка "Беларус!стыка" серы! па мастацтва -знаустве, этнаграф!!, фалькларыстыцы, павел!чзнне перыядыч-яасц! выхаду яе выпускау I колькасц! рэферыруемых выданняу I публ!кадый па беларускш мастацтве; 3) распаусюджваняе машы-начытальных верс!й крын!д бягучай Б1„ Звяно рэтраспектыушх навукова-дапаможных I прафес!йяа-дапаможных БДап аб л!тарагу-ры па мастацтве характарызуецца наяунасцю шматлШх лакун. Большую частку крыя!ц Б1 складаюць прыкн1жяыя I прыартыкуль-ныя сп!сы л1таратуры. Таглу першачарговым! задачам! разв!цця звяна выступаюць: I) стварэнне БД аб ДМ па беларуск!м мастацтве да 1992 г. 1 падрыхтоука на яе аснове БДап аб яго в!дах яа папяровых носьб1тах; 2) складанне крын!ц Б1 аб дзеячах мастацтва Беларуси

У структуры звяна рзкамендэцыйяых БДап адсутн!чаюць буй-ныя рэграслектыуяыя паказальн!к! аб беларуск!м мастацтве, не-дастаткова разв!ты звёны крыя!ц Б1 у дапамогу аматарскай твор-часц! I рэкрэацыйнай дзейяасц!. Таму у газршую чаргу неабходна падрыхтаваць БДап або серию паказальн!кау аб г!стсры! 1 сучас-ным стане мастацтва Беларус! з выкарыстаннем новых жанрау кры-н1ц рэкамендацыйнай Б1.

Для 1нтэнс!ф!кацы! выкарыстання БР мастацтва патрэбна стварыць крыя!цы Б1 другой ступен!.

ВЫВАДЫ

Даслйдаваняе СБ1М у Рэспубл!цы Беларусь дазвол!ла выра-шыць шэраг задач:

1. Выяв!ць структуру ! дынам!ку разв!пда ДМ I ДД па мастацтве у Рэсггубл1цн Беларусь, як!я уключавдь творы мастацтва I л1таратуру аб 1м.

2. Распрацаваць клас!ф!кацыю карыстальн!кау !нфармацы!

па мастацтве па прыкметах зместу I характеру !х дзейнасц1, вы-вучыць структуру 1П карыстальн1кау-прафес!яналаУ I непрафес!я-яалау.

3. Вызначыць функцыянальнуга, дзейнасяую, в!давую струк -туры СБ1М. Вывучыць уяутраяыя I знешн1я функцы1 Б1 па мастацтве. Даследаваць асабл1васц! кампанентау б1бл!яграф!чнай дзейяасц! у гал1новым комплексе. ПрааяалЗзаваць в!давую структу -ру СБ1М, пабудаваную на аснове выкарыстання катэгорый змее -

ту, формы, грамадскага прызначэяня, прасторы, часу»

4. Даследаваць праблемы арган1зацы! б1бл!яграф1чнай дзей-насц! па мастацтве у Рэспубл1цы Беларусь 1 вызначыць шлях! яе удасканалення.

5. Распрацаваць I абгрунтаваць мадэль СДЦМ. Яна складаец-ца з падс!стэм крыя1ц Б1 аб творах мастацтва 1 аб мастацтва -знаучых дакумеятах, структура як!х уключае зместавыя, фармаль-ныя, функцыянальяыя, прасторавыя, часавыя звёны I кампаненты.

6. Правесц1 анал!з БР мастацтва у Рэспубл1цы Беларусь. Па яго вын1ках вызначыць нак!рунк! далэйшага разв!цця СВДМ у кра!не.

СП1С ПУЕД1КАЦЫЙ ПА ГЭМЕ ДЫСЕРТАЦУ1

1. Да пытання аб вызначэнн! паняцця "нацыянальная кн!га" // Вопр. библиографо ведения и библиотековедения. — Мя., 1993. — Вып. 14. — С. 53—57.

2. Некаторыя аспекты анал!зу дакументальнага мас!ву тво-рау I выданняу творау беларускага мастацтва як аб'екта б!бл!я-графавання // Пытанн! б!бл1яграфазнауства I б!бл1ятэказнауст-ва. — Мн., 1995» — Вып. 16. -- С. 57—68.

3. Б!бл!яграф!чныя дапамоян1к! па ф!з1чнай культуры 1 спорту, масгацкай л1таратуры I л1таратуразнауству, культуры, мастацтву // Паказальн1к б!бл!яграф1чных дапаможн!кау Бела -рус!, 1995. — Мн., 1997. — С. 22—26.

4. Выданн! па мастацтве у прадукцы! беларуск!х недзяржау-ных выдавецтвау: тэндэнцы! разв!цпя (1990—1994 гг.) // Недзяр-жауная выдавецкая дзейнасць у Беларус!: г!сторыя ! сучаснасць: Матэрыялы м1жнар. навук.-практ. канф. / Беларус. ун-т культуры. — Мя., 1997. — С. 54—55.

5. Дакументальны мас1у ! паток! па мастацтву у Рэспубл!-цы Беларусь: праблемы функцыянавання на сучасным этапе // Апе-ратыуная 1нфармацыя па праблемах культуры ! мастацтва. — 1997. — № 4. — С. 40—59.

6. Праблемы удасканалення арганIзацыйнай структуры с!стэ-мы б!бл!яграф1чнай !нфармацы! па мастацтве у новых умовах са-цыяльнага ! эканам!чнага разв!цця Рэспубл1к! Беларусь // Культура Беларус1: навуковы пошук моладз!: Матэрыялы навук. канф. асп!рантау (14 мая 1997 г.). У 2 ч. Ч. I / Беларус. ун-т куль-

туры. — Мя., 1998. — С. 146—152.

7. Некаторыя праблемы 1 перспективы разв1цця бягучай 616-л1яграф!чнай !нфармацы! па мастацтву на Беларус! // Актуальныя праблемы I навуковыя пошук! у га л!не культуры I мастацтва: Тэз. дакл. на навук.-творч. канф. (19—20 крас. 1994г.) / Беларус. ун-т культуры. — Мн., 1994. — С. 78—79.

8. 1нфариацыйныя патрэбнасц! спецыял!стау мастацтва Рэс-публ1к! Беларусь як фактар удасканалення гал!новай с!стэмы 616-л!яграф!чнай 1н|)армацы1 // Культура Беларус!: спадчына I сучас-насць: Тэз. дакл. на навук. канф. (18—19 крас, 1996 г.) / Беларус. ун-т культуры. -- Мн., 1997. — С. 94—96.

РЭЗШЕ

Дрыга 1рыяа Уладз1м1рауяа

С1стэма б1бл1яграф1чнай 1нфарыацы1 па мастацтве у Рэспуб-лЗда Беларусь; тэарэтыка-метадычныя праблемы.

Ключавыя еловы: б!бл1яграф!чная 1нфармацыя, б!бл!яграф1я мастацтва, с]стала, мастацтва, дакумент, крнн!ца, дакумеяталь-ныя ыас!вы, дакументальныя паток!, карыстальн1к!.

Аб'ект даследаваяяя: с!стэма б!бл1яграф!чнай 1нфармацы1 па мастацтве у Рэспубл1цы Беларусь (СБ1М).

Асяоуная мэта даследаваяяя: выяв1ць тэндэнцы! разв!цця СБ1М у Рэспубл1цы Беларусь I на падставе 1х акал!зу выпраца-ваць рэкамендацы! па аптнм!зацы1 яе структуры.

Навуковая нав1зна I тэарэтычная значнасць: у даследаван-я! выкарыстаны метад с!стэмнага анал!зу пры разглядзе б!бл!я-графИ мастацтва у Рэспубл1цы Беларусь; абгрунтаваны функцыя-нальяая, дзейяасная 1 в!давая структуры СБ1М; упершыню у бела-руск!м б!бл1яграфазнаустве праведзена вывучэнне ДМ I ДП па мастацтве Рэспубл1к! Беларусь (1984—1993 гг.), вызначаны 1х аб'-ём, дынам1ка, праанал!заваны семантычная, прагматичная, в!да-вая, моуяая, геаграф!чная, выдавецкая структуры, выяулены аса-бл!васц! канцэнтрацы! I рассеяния публ!кацый; прапанавана кла-с1ф!кацыя карыстальн1кау !нфармацы! па мастацтве I даследаваны 1х 1П з выкарыстаннем метадау экспертнага анкетавання I анал1зу патоку цытаваных дакуыентау; разгледжаны праблемы арган1зацы! б!бл$яграф1чнай дзейнасц! па мастацтве у новых умовах сацыяль-нага I эканам!чнага разв1цця Рэспубл1х1 Беларусь; распрацавана аптымальная ыадэль с!стэмы б!бл1яграф1чных дапаможн!кау I баз даних па мастацтве; праведзены анал!з б1бл!яграф1чных рзеур-сау гал!новага комплексу у Рэспубл!цы Беларусь I вызначаны на-прагас! 1х удасканаленяя»

Вын1к1 працы будухо> садзейн!чаць удасканаленню СБ1М у Рэспубл£цы Беларусь 1 паляпшэннг дзейнасц!. розных сацыяльных 1нстытутау, занятых вытворчасцю I распаусюджваннем б!бл1ягра-ф!чнай 1нфармацы1 па дадзеным гал1новым комплексе. Атрыманыя веды выкарыстоуваюцца пры чытанн! курса "Б1бл1яграф!я мастацтва" I 1ншых курсау на факультэце б1бл!ятэчна-1кфармацыйных с!стэм Беларускага ун!верс!тэта культуры.

РЕЗЮМЕ

Дрига Ирина Владимировна

Система библиографической информации по искусству в Республике Беларусь: теоретико-методические проблемы.

Кличевые слова: библиографическая информация, библиография искусства, система, искусство, документ, источник, документальные массивы, документальные потоки, пользователи.

Объект исследования: система библиографической информации по искусству в Республике Беларусь (СБИИ).

Основная цель исследования: выявить тенденции развития СБИИ в Республике Беларусь и на основе их анализа выработать рекомендации по оптимизации ее структуры.

Научная новизна и теоретическая значимость: в исследовании применен метод системного анализа к рассмотрению библиографии искусства в Республике Беларусь; обоснованы функциональная, деятельностная и видовая структуры СБШ; впервые в белорусском библиографоведении проведено изучение ДМ и ДП по искусству в Республике Беларусь (1984—1993 гг.), определены их объем, динамика, проанализированы семантическая, прагматическая, видовая, языковая, географическая, издательская структуры, выявлены особенности концентрации и рассеяния публикаций; предложена классификация пользователей информации по искусству и исследованы их ИП с использованием методов экспертного анкетирования и анализа потока цитированных документов; рассмотрены проблемы организации библиографической деятельности по искусству в новых условиях социального и экономического развития Республики Беларусь; разработана оптимальная модель системы библиографических пособий и баз данных ш искусству; проведен анализ библиографических ресурсов отраслевого комплекса в Республике Беларусь и определены направления их совершенствования.

Результаты работы будут содействовать совершенствованию СБИИ в Республике Беларусь и улучшению деятельности различных социальных институтов, занятых производством и распространением библиографической информации по данному отраслевому комплексу. Подученные знания используются при чтении курса "Библиография искусства" и других курсов на факультете библиотечно-информа-ционных систем Белорусского университета культуры.

RESUME

DRIGA Irina Vladimirowna

The system of bibliographical information on the art in the Republic of Belarus! theoretical and methodical problems.

Key-words: bibliographical information, bibliography of art, system, art, document, source, document files, document flows, users.

The object of research: The system of bibliographical information on the art in the Republic of Belarus (SBIAB).

The main task of research: discoveri of the main tendencies in the development of the SBIAB and elaboration of recommendations on thiee basis for optimization of its structure.

Scientific novelty and theoretical value: the method of system's analyses has been applied during the research to study the bibiliograpfy of art in the Republic of Belarus; functional, working and thematic structures of SBIAB have been substantiated, its theoretical model corresponding to the structure of primary document files (DP) and document flows (DPI) as well as well as to the information requirements of users (IRU) has be -en worced out; for the first time in the Belsrusian bibiliogra-phy DP and DPI study on arts in the Republic of Belarus (1984— 1993) has been carried out, volume and dynamics of DP and DPI have been determined, semantic, pragmatic, thematic, linguistic, geographical, publiching structures analysed, the characteris -tics of the concentration and dispersion of publications discove-ristics of the concentration and dispersion of publications discovered; a classification of art information users has been proposed and the IRU with the help of expert questionnairies and analyses of quoted documents studied; problems of bibliography organization on arte under the new conditions of the social and economic development in the Republic of Belarus have been exa -mined.' the most suitable model of bibiiograpfy references and databases on arts has been elaborated; the bibliographical re -sources of the branch complex in the Republic of Belarus have been analised and the directions of their improvement determi -ned.

The results of the work will help to improve the SBIAB in the Republic of Belarus.