автореферат диссертации по информатике, вычислительной технике и управлению, 05.13.06, диссертация на тему:Экспертная система диагностирования энергоблоков тепловой электростанции

АЗЭРБА.1ЧАН ЕЛМЛЭР АКАДЕМИМСЫ АКАД. Э.И.ЬУСЕШОВ АДЫНА КИБЕРНЕТИКА ИНСТИТУТУ

Эл ¡азмнсы Иугугунда

УДК 007:681.518.2:621.311.22(043.3) СУЛТАНОВА АХИРЭ БЭЬМЭН гызы

истилик електрик стансшаларынын енержи блокларынын

диагнозлашдырма експерт системи

05.13.06- Автоматлашдырылмыш идарэгл^^ системлэри

техника елмлери намизэди елми дврэчэси алмаг учун диссертаиуанын

АВТОРЕФЕРАТЫ

Бакы-1998

Иш Азэрба]чан Довлэт Нефт АкадемиЗасында ]еринэ ]сгирилмишдир.

Елми рэЬбар:

техника елмлэри доктору, профессор

М.Н.Нури]ев

Расми оппоиеитлэр:

техника елмлэри доктору, профессор техника елмлэри иамизэди, досспт

Ф.Ь.Олэкбэров А.М.Качы]ев

Апарычы тэшкилат:

Азорба]чап Елмлэр Акадекпфюыиын информас^а-телекоммуникаси]« елми мэркэзи

Азэрба]чан ЕА Кибернетика Институгунда Д.004.21.01 Ихтасаслащдырылмыш Шуранын ичласьпща кечирилэчвкдир. Унван: 370141, Бакы ш., Ф.Апуес куч. 9.

Диссертаауа ило Азэрба]чан ЕА Кибернетика Институгунун китабханасында таиыш олмаг олар.

Муцафиэ " МСхрМ 1998

|-чи ил саат

Ихтисаслашдырылмыш Шуранын

Елми катиби, т.е.н.

Т.М. МИРЗЭиЕВ

-з-

Пробленин актуаллыгы. Истилик-електрик станс^алары (ИЕС) Оутун ДYнjaдa эсас електрик исте11салчылары са,}ылыр. блкэнин cэнaje вэ гejpи-cэнaje муэссисэлэринин електрик енержиси илэ тэч!шзатында да эсас jep ИЕС-лэрэ мэхсусдур. Бу станс^'аларын техноложи схемлэри вэ эсас агрегатларын конструкси¿алары, йэмчинин онлары идарэетмэ системлэри илк стансту'аларын japaндыFы вахтдан бу кунэ кими чидци дэ ,)'ишикликлэрэ уграмышдыр. Схем вэ конструксиjaлapын тэкмиллэшдирилмэси, енержи блокларынын кучунун артмасы, Се11ран режимлэриндэ чевик идарэетмэ гэрарларынын гэбул едилмэсинин зэрурилиз'и ¿ени идарэетмэ усулларынын тэтбигинин 1^ата кечирилмэсини тэлэб едир. Бу усулларын истифадэсинин лабудлулу ондан ирэли кэлир ки, муасир ИЕС -лэрин аваданлыгларынын иш режимлэри нэзарэт, диагностика вэ идарэетмэ системлэринин функсионал имканларына кифал'эт гэдэр сэрт тэлэблэр ирэли сурур. Станс^'аларда Оаш верэн ¿уксэк динамик просеслэр мухтэлиф структурлашма вэ муэ^'энлик сэви.иэлэриндэ олмалары илэ сэчи,№лэнирлэр. Ьэмин просеслэрин тэсвири, моделлэшдирилмэси вэ идарэ олунмасы мухтэлиф тэбиэтли информасио'алар эсасында мухтэлиф дэгигликлэ 1гэо'ата кечирилир.

Стансил'аларын иш режимлэринин позулмасы, аваданлыгларын техники насазлыгы, ачылма вэ гэза дajaнмaлapы муэссисэ вэ тэшкилатларын геjpи-ahэнкдap ишлэмэсинэ кэтириб чыхарыр.

Мевчуд автоматик нэзарэт, диагностика вэ идарэетмэ системлэри екстремал шэраитлэрдэ адекват гэрарлар гэбул етмэЛэ имкан вермир.

Бу сэбэбдэн йэмин просеслэрин тэсвири, моделлэшдирилмэси, диагностикам вэ идарэ едилмэси системлэринин тэкмиллэшдирилмэси муИум эhэмиjjэт кэсб едир.

Бутун бунлар исэ истилик стансиЗаларында сэмэрели диагностика системинин ¿арадылмасыны актуал мэсэлэ кими орта^'а чыхарыр.

Яшин иэгсэди. Диccepтacиja ишинин мэгсэди ИЕС-лэрин енержи блокунун интеллектуал диагностика системинин гурулмасы учун елми эсасландырылмыш гэрарларын ишлэнилиб Ьазырланмасыдыр.

Тэдгигат усуллары. Тэдгигатларын апарылмасында вэ системин japaдылмacындa сун"и интеллект усулларына, геЛри-сэлис чохлуглар нэзэри,№синэ вэ системлэрин гурулмасы учун обл'ект^'енумлу

Ланашма усулуна эсасланмышдыр.

Диссертасил'а ишинин эсас елми Зениликлэри ашагыдакылардан ибарэтдир:

-електрик станси ¿асынын енержи блокларынын ишлэмэ шэртлэри вэ режимлэринин тэ1глили нэтичэсиндэ диагностика мэсэлэси формаллашдырылмыш вэ бу мэсэлэнин объектив вэ cyOJeKTHB информас^алардан истифадэ олунмагла Ьэлл олунмасынын зврурилиЛи My9jjaH едилмишдир;

-ИЕС-лэрин енержи блоклары учун o6jeKTЛенумлу диагностика системинин архитектурасы тэклиф олунмушдур;

-ИЕС-лэрин енержи блоклары учун rejpH-сэлис o6jeKMepfl9H истифадэ етмэклэ диагностик експерт системинин odjeKTjeHyMJiy билик базасы Ларадылмышдыр;

-QOjeKTjeHyMJiy ¿анашма эсасында диагностик експерт системи гурулмушдур.

Ишин практик эЬэии^Зэти. Ишдэ алынмыш елми нэтичэлэр эсасында A39p6aj4aH ИЕС-нин енержи блоклары учун интеллектуал диагностик систем japafliUMHnmup. Системин обЛект^нумлу ¿анашма эсасында гурулмасы онун башга аналожи муэссисэлэрдэ твтбигини, йэмчинин дикэр системлэрлэ бирка imuiaje билмэсини мумкун едир.

Ишин музакирэси. Ишин эсас нэтичэлэри International Conference on Application of Fuzzy Systems, ICAFS-94, Tabriz, Iran,1994; Second International Conference on Application of Fuzzy Systems and Soft Computing,ICAFS-96, Slegen, Germany, 1996 Ее¿'нэлхалг елми конфрансларда мэ"рузэ едилмишдир.

Диссертас^анын эсас муддэалары чап олунмуш 5 елми мэгалэдэ ез эксини тапмышдыр.

Ишин структуру вэ Ьэчми. Диссертает^а иши киришдэн, дерд фэсил, нэтичэ, эдэби,Цатлар cnjahHCH вэ элавэлэрдэн ибарэтдир.

Ишин умуми 1гэчми сэ!шфэдир. Всас мэтн 11 шэкил вэ 3

чэдвэл дахил олмагла 100 сэйифэ тэппсил едир. Ишдэ истифадэ олунмуш 97 эдэби^атын cnjahHcu верилмишдир.

Диссертаю^а ишинин кириш 1шссэсиндэ ишин актуаллыгы эсасландырылмыш, тэдгигатын мэгсэди кестэрилмиш, ишин эсас муддэалары вэ гыса мэзмуну верилмишдир.

Биринчи фэсилдэ ИЕС-лэрин енержи блокларынын иш режимлэринин диагностикасы мэсэлэсинин мввчуд вэзи,иэти тэЬлил

олунмуш вэ тэ]тлил эсасында диссертает^а ишиндэ Леринэ jeтиpилмэли олан зсас мэсэлэлэр муэ^энлэшдирилмишдир.

ИЕС-лэрин енержи блокларынын диагностика системлэринин гурулмасы са!шсиндэ апарылмыш ишлэрин тэЬлили кестэрди ки:

классик усуллар эсасында ¿арадылмыш диагностика вэ нэзарэт системлэриндэ эсас диггэт аЛры-аЛры параметрлэрин гиЛмэтлэринв нэзарэт едилмэсинэ ¿енэлдилир вэ мухтэлиф параметрлэр арасында мевчуд олан гаршылыглы элагэ вэ асылылыглар нэзэрэ алынмыр;

диагностик гэрарлар адэтэн фактлара эсасланыр вэ онларда енчэ кермэ (предикт) елементлэри демэк олар ки, олмур;

диагностика мэсэлэлэрини 1гэлл едэркэн cyбjeктив инфopмacиJaлapдaн демэк олар ки, истифадэ едилмир, йалбуки мэЬз бу тип информас^алар электрик стансшаларынын енержи блоку кими мурэккэб об^ктлэрин диагностикасында мустэсна эЬэшШэт кэсб едир;

оператив персоналын топладыгы , oбjeктин кечмиш вэ чари деврлэрдэки вэзи,№тини, Ьэмчинин jaxын хэлэчэк учун ейтимал олунан вэзи,№ти нэзэрэ алан билик вэ тэчрубэ диагностика мэсэлэлэринин Ьэллиндэ истифадэ едилмир;

енержи блоку кими мурэккэб oбjeктлэpин вэзи.иэтинин диагностикасы мэсэлэлэрини 1галл едэркэн формал усулларын имканларынын мвЬдуд олмасы, йэмчинин диагностик гэрарларын гэбулу заманы ге^ри-сэлис вэ ^ри-дэгиг информаси^аларын нэзэрэ алынмасынын зеруршга^'и истилик електрик станс^аларынын геЛри-сэлис диагностик експерт системинин гурулмасынын э1гэми,Цэтини кестэрир.

Бахдыгымыз хусуиШэтлэр диссертасиЗа ишиндэ 11элл олунан мэсэлэлэри муэ^эшэшдирмишдир.

Икинчи фэсил диагностика вэ идарэетмэ объекта кими ИЕС-лэрин енержи блокларынын тэдгигинэ Ьаср олунмушдур.

Ишдэ бахылан кoндeнcacиja типли истилик електрик станси^'асында доггуз енержи блоку вар. Кэр бир блокун' эсас говшаглары бунлардыр: газан, турбин, кенератор, конденсатор, ашагы вэ jYкcэк тэз^г гыздырычылары, деаератор, насослар, дузсузлашдырма гургусу. Станси4ада бухарын ифрат бейран параметрлэриндэ шпла¿эн бирбаша ахынлы газ-мазут газан агрегатлары гурашдырылмышдыр.

Мевчуд нэзарэт-идарэетмэ систем вэ васитэлэри эсасында стансиЛанын истисмары белэ системлэрэ хас олан Оир сыра обЛектив гусурлары opтaJa чыхарыр. Бу гусурлар оператив персональш насазлыгларынын, ачылмаларын вэ гэза даЛанмаларынын арадан галдырылмасына Ленэлдилмиш реаксиЛанын вахтында

кестэрилмэмэсиндэ вэ мевчуд вэзиЛЛэтэ гejpи-aдeквaт олмасында езуну кестэрир. Ьэр Оир енержи блокунун нэзарэти, диагностикасы вэ идарэ едилмэси олдугча мурэккэб мзсэлэдир вэ онларын 1галли реал заман мигЛасында бэЛук 1гэчмдэ информасиЛанын е"мал олунмасыны тэлэО едир. Мэсэлэн, енержи блокунун вэзиЛЛэтини 1200-э Лахын параметр сэта,1Лэлэндарир ки, бунлардан да 120-си локап васитэлэрлэ тэнзимлэнир, 70-дэн чох параметрин гиЛмэтлэри учун иса сигналлашдырма тэтбиг едилир.

Енержи блокунун ишинин позулмасынын харичи тэза1хуру езуну эсасэн тэзЛигин, температурун, сэвиЛЛэнин, сэрфин дэЛишмэсиндэ , вибрасиЛа вэ механики ЛердэЛишмэдэ кестэрир.

Енержи блокларында позулмаларын вэ насазлыгларын бе Лук бир гисми ашагыдакы сэбэблэрлэ элагэдардыр:

- аЛры-аЛры дэЛишэнлэрин чари гиЛмэтлэринэ нэзарэт 1гэмин параметрлэрин гиЛмэтлэринин Лол верилэн Ьудудларда олуб-олмамасы фактыны Лалныз геЛд етмэЛэ имкан верир.Бунунла Ланашы аЛры-аЛры дэЛишэнлэрин Лол верилэн 1щудлар дахилиндэ еЛни вахтда олмасы 1галында параметрлэрин мумкун гиЛмэтлэринин геЛри-мумкун комбинасиЛаларынын мевчудлугу мумкундур;

-нэзарэт системлэриндэ идарэетмэ обЛектинин вэзиЛЛэтинин дэЛишмэ динамикасы демэк олар ки, тэЬлил едилмир.Анчаг ачылмалар вэ Лахуд гэза заманы [т± Д1 ] интервалыны эЬатэ едэн дискрет верилэнлэр Литыми тэгдим олунур;

-вэзиЛЛэт параметрлэри вэ дэЛишэнлэринин кичик дэЛишмэлэри мввчуддур. Лакин бу дэЛишанлэр сонракы заман интервалларында идарэетмэ обЛектинин вэзиЛЛзтинин эсаслы дэЛишмэсинэ кэтириб чыхарыр;

-бир сыра апаратл&р учун бирбаша елчулмэЛэн вэ нэзарэт едилмэЛэн информатив эламэтлэр мевчуддур;

-персоналын пешэ ¡газырлыгы вэ тэчрубэсиндэн асылы олараг еЛни конструксиЛалы блокларда беЬран вэ гэза 1шлларынын саЛы муЬум дэрэчэдэ фэрглэнэ билэр;

-мевчуд системлэр натамам вэ гejpи-cэлиc информает^аларын мевчуд олдугу Ьалларн е"мал етмир.

Тэдгигатлар диагностика oбJeкти кими енержи Олокларынын эсас эламэтлэрини ашкара чыхармага, 11элл едилэн мэсэлэлэрин тэркиби вэ хусуси,Цэтлэрини , онларын мумкун Ьэлл усулларыны муэ,Мэнлэшдацда^'э имкан верди.

Учунчу фэсил истилик-електрик станс^асынын енержи блоклары учун интеллектуал диагностика системинин архитектурасынын сечилмэси проблеминэ 1гэср олунмушдур. Бу саЬэдэ мевчуд олан ишлэмэлэр тэйлил едилмиш, алтернатив усулларын мумкуш^у мэсэлэси тэдгиг едилмишдир.

Насазлыгларын ашкары вэ диагностикасы гэрарларын гэбул едилмэси мэсэлэлэринэ аиддир. Онун 1гэлли учун детерминэ олунмуш, статистик, евристик усуллар, образларын гавранылмасы, параметрлэрин ги^'мэтлэндирилмэси вэ с. усуллардан истифадэ олунур. Диагностик гэрарларын гэбул едилмэси 1юм формаллашдырылмыш, йэм дэ формаллашдырылмамыш инфopмacиjaлap эсасында hэjaтa кечирилир. Гэрарлары гэбул етмэ алгоритмлэри дэ гисмэн формаллашдырылмыш олур. СтансиЛанын истисмары деврундэ оператив персоналии топладыгы информас^а, тэчрубэ вэ билик енержи блокларынын диагностикасы проблемлэринин Ьэллиндэ сэмэрэли истифадэ олуна билэр. Формал вэ геЛри формал усуллардан угурлу вэ расионал истифадэ интеллектуал диагностика системи japaтмaг joлy илэ тэ"мин едилэ билэр.

Сэлис вэ ^'ри-сэлис верилэнлэрлэ информас^а е"малынын формал вэ гелри-формал проседураларла ишлэмэjэ имкан верэн експерт системин гурулмасынын зэрурили,}и эсасландырылмышдыр.

Енержи блокларынын диагностикасы експерт системинэ гол'улан тэлэблэр эсасында системин структуру (шэкил 1) муэ.Цэнлэшдирил-мишдир.

Систем ашагыдакы кими ишлэ,}ир.

Енержи блокунун эсас техноложи параметрлэри Ьштында информасил'а илкин е"малдан вэ сэЬиЪлиЛэ керэ joxлaмaдaн сонра диагностик системин верилэнлэр базасына дахил олур. Илкин ¿охлама нэтичэсиндэ инфopмacиja сэ1ш1г информасио'а кими гиjмэтлэндиpилиp вэ ¿'а гиjмэтлэpинин сэ!ш1иш,}и шубЬэ догуран параметрлэр ашкар едилир. Ахырынчы 1галда эввэлки гиjмэтлэpин

динамик сырасы эсасында параметрин чари гиЛмэтинин прогнозлашдырылмасы йэЛата кечиршшр. ВБ-дэ тэсвир олунан верилэнлэр физики тэбиэтиндэн вэ информасиЛа мэнбэ.}индэн асылы олараг сэлис вэ ¿а ^ри-сэлис гиЛмэтлэр алыр.

Биликлэр базасыны гураркэн 1гэм архив режим параметрлэри, 11эм дэ оператив персоналын субЛектив ги^мэтлэри вэ фикирлэри истифадэ олунур.

Параметрлэрин лингвистик интерпретаси,)асы норма, нормадан ¿ухары, нормадан ашагы вэ бу тишш дикэр термлэрлэ 1^ата кечирилир.

Истифадэ олунан термлэрин са,}ы гэрар гэбул едэн шэхсин квантлама гaбилиjjэтиндэн вэ параметрлэр учун мув^эн едилмиш Ьудуд гиЛмэтлэриндэн асылыдыр. Мэсэлэн, эсас параметрлэр учун 1гэр истигамэт узрэ номиналдан jajынмaнын ики cэвиjjэcи муэ,Цэнлэщдирилиб. Параметрин ги^мати биринчи Ьудуд ги^мэтиндэн ашдыгда хэбэрдарлыг сигналы, икинчи сэви,№дэн ашдыгда гэза сигналы Зараныр.

Ьэм параметрлэрин гиЛмэтлэри, 1гэм дэ бу г^мэтлэрдэн Ла^ынмалара ¿ол верилэн заман интервалларынын муддэти гejpи-cэлиc ола билэр. Бу сэбэбдэн позулма параметрлэри вэ ^ынмаларын баш верди,}и заман мудцэти гejpи-cэлиc мунасибэтлэр нэзэрэ алынмагла диагнозлашдырылмалыдыр. Чари информазд^а верилэнлэр базасындан вэзи,№тин илкин г^мэтлэндирилмэси модулуна дахил олур.

Чари вэзи^этин регламент вэзиjjэтлэ муга^сэси нэтичэсиндэ ашагыдакы гэрарлардан бири гэбул едилир:

1) техноложи режим вэ аваданлыг нормададыр.

2) режимин азча позулмасы баш вериб.

3) оператив персоналын мудахилэсини тэлэб едэн йал баш вериб.

4) рекимин стабиллиЛинин позулмасы вэ jaxyд насазлыг, ¿а да Оунларын 1гэр икиси баш вериб вэ бу диагностика блокунун фэаллашдырылмасы тэлэб олунур.

Биринчи йалда иш режиминэ мудахилэ тэлэб олунур.

Икинчи Ьалда стаОиллил'ин позулмасы хусуси диагностик проседурларын тэтбигини тэлэб етмир. Позулма йалы автоматик идарэетмэ васитэлэринин, о'ахуд оператив персоналын кемэ^илэ арадан галдырылыр.

енержи блоку

верилэшюрин илкин е"малн вэ параметрлэрин сечилмэси_

ЕС №1

Параметрлэрин ретроспектив п^мэтлэ-ринин ¿ад-да сахла-нылмасы

Параметрлэ рин артым-ларынын вэ

ДЭJИIIIMЭ

сур"этлэри

НИН г^мэт ЛЭНДИРИЛ.

Верилзнлз-рин ЛИНГ-вистик тэс вири

Параметрлэ рэ опера-тив нэзарэт

верилэнлэр базасы

кенера-торун верилэнлэр алт-базасы

BэзиJJэтш илкин гилмэтлэндирилмэси

мэнтиги чыхарыш блоку

^ежимин ста-

ьурахылыша нэзарэт

Оилли^инэ нэзарэт

Аваданлыра

техники

нэзарэт

шликлэр базасы

1'азанын билик лэр алтбазасы

Верилэнлэр Ироседурлар

Продукта -га.1далар

кенераторун бил.алтбазасы

Верилэнлэр Ироседурлар

Лродукс^а -га.)далар

Стабилли,}ин тадди позулмасы

позулуб

зэиф позулуб

норма

IБиликлэрин да-|хил едилмэси |вэ интерпрет.

I

Режим

позулма

ларынын

диагнос

тикасы

Насаз-лыгла-рын ди-агности касы

Експерт

оператив персонал

Шэкил 1. Енерки блокунун диагностикасы експерт системинин умуми структуру

Учунчу 1галда систем онда олан биликлэрин кемэЛилэ арадан галдырыла ОилмэЛэн вэзиЛЛэтлэ гаршылашыр вэ оператив персоналын мудахилэси тэлэб олунур.

Сонунучу Ьалда идарэетмэ диагностика блокуна етурулур. Диагностика блоку рекимин позудцугу говшаглары муэЛЛэн едир вэ диагностик просеси 1гэЛата кечирир. Бурада ардычыл олараг ашагыдакы диагностик мэсэлэлэр 1гэлл едилир:

-диагноз олунан говшагын муэЛЛэнлэшдирилмэси;

-диагнозун муэЛЛэнлэшдирилмэси.

Диагностикада Ьэлледичи Лери режимлэрин чидци позулмасы кими гиЛмэтлэндирилэн 1галлар тутур. Бу бир нечэ амиллэ баглыдыр:

-эввэла, бир гаЛда олараг, бу позулмалар комплекс характер дашыЛыр;

-икинчиси, позулмалар бир сыра Ьалларда гэза вэзиЛЛэтинин "муадэчиси" олурлар;

-учунчусу, бела позулмаларын арадан галдырылмасы эсасландырылмыш гэрарлар Ьазырланмасыны вэ персоналын пешэкар фэалиЛЛэтини тэлэб едир.

ОбЛектин вэзиЛЛэтинин бахылан синифлэри позулма йалларынын анализи вэ диагностикасы учун адекват усуллардан истифадэ едилмэсини, бу позулмаларын вэ насазлыгларын арадан галдырылмасы проседураларынын истифадэ олунмасыны тэлэб едир.

Бахылан тэ"Линат саЬэсинин мушаЬадэ олунан тэзаЬурлэри вэ кедэн просеслэр бахымындан геЛри- бирчинслиЛин диагнозлашдырма заманы модул принсипини тэтбиг етмэЛи мухтэлиф билик мэнбэлэриндэн истифадэни, биликлэрин обЛектлэр узрэ фэрглэндирилмэсини шэртлэндир1ф.

Диагностика системиндэ обЛектин вэзиЛЛэтинин аЛры-аЛры параметр вэ дэЛишэнлэрин ги^мэтлэринин персоналын газандыгы биликлэрлэ расионал синтези енерхи блокунун иш режимлэриндэ мухтэлиф позулмаларын муэЛЛэнлэшдирилмэсинэ эсаслы тэ"сир кестэрир.

Дердунчу фэсил -интеллектуал енержи блокунун диагностик експерт системинин билик базасынын гурулмасы проблеминэ 1гаср олунуб.

Ьазырда енеркетикада вэ дикэр сэнаЛе саЬэлэриндэ диагностика, идарэетмэ вэ гэрарларын гэбул едилмэси мэсэлэлэринин йэлли учун мухтэлиф експерт системлэриндэн

истифадэ олунур. Бу системлэр 1юм кэшШвт, йэм дэ кеЛфи,иэт информасиЛалары илэ ишлэjиp. Белэ системлэри гураркэн бир га,)да олараг биликлэрин газанылмасы вэ тэсвиринин мухтэлиф ¿олларындан истифадэ олунур.Верилэнлэрин вэ биликлэрин тэсвириндэ мухтэлиф васитэлэрдэн истифадэ едилэн элавэ чэтинликлэр ¿'арадыр.Бу чэтинликлэр сэлис вэ геЛри сэлис верилэнлэрин вэ биликлэрин биркэ е"малы лазым кэлэн Иалларда дайа да артыр.Бу бахымдан вайид муэ^'эн мэ"нада унификасиЛа едилмиш васитэ эсасында суни и н теллект системинин Japaдылмacы мараг догурур.Белэ васитэ кими учунчу фэсилдэ билик базасынын japaдылмacындa oбjeктjeнYмлY моделэ бахылмышдыр.

Билик базалары (ББ) мухтэлиф тэ^'инатлы интеллектуал системлэрин (ИС) эсас елементлэридир вэ онлар сон нэтичэдэ интеллектуал системинин потенсиал имканларыны вэ кучуну мyэjjэн едирлэр. Кэллин ке,йи,Цэти вэ адекватлыгы Сахылан тэ'^инат сайэсини тэсвир едэн верилэнлэр вэ биликлэрин адекватлыгы илэ муэ^эн едилир. Бунунла элагэдар олараг ИС-лэри гураркэн ББ-нин japaдылмacынa, онун актуал вэзи^'этдэ сахланылмасы мэсэлэсинэ хусуси диггэт Летирилир. ИС-лэрдэ биликлэрин топланылмасынын мухтэлиф проблемлэри мевчуддур. Бунунла Ланашы, ББ-нин гурулмасы учун муэ^эн мэ"нада эн ¿ахшы усулу сечмэ,)э имкан верэн формал апарат Лохдур. Бахылан тэ",]'инат саЬэси учун 1гэмин проблем бир сыра езунэ мэхсуслугу илэ диггэти чэлб едир. Бу да онунла элагэдардыр ки, ИЕС-лэрдэ мухтэлиф тэ",}инатлы чурбэчур аваданлыглар истифадэ едилир ки, бу аваданлыгларда да ез тэбиэти вэ ганунауЛгунлуглары илэ фэрглэнэн просеслэр {гэЛата кечирилир. Кэмин сэбэбдэн эн мухтэлиф билик мэнбэлэриндэн вэ 1гэмин биликлэри элдэ етмэ усулларындан истифадэ етмэк лазым кэлир.

Диагностика експерт системинин биликлэр базаларынын ,1'арадылмасы учун ашагыдакы билик мэнбэлэри мараг догурур:

1 ) баш верэн просеслэри физики сэвиЛ¿эдэ тэсвир едэн ганун вэ ганунауЛгунлуглар;

2) оператив персоналын(ишчинин) емпирик биликлэри;

3) лаЛи11э сэнэдлэриндэ, истисмар учун тэ"лиматларда, вэзифэ тэ"лиматларында , регламентлэрдэ экс олунмуш биликлэр;

4) верилэнлэр фаЛллары шэклиндэ вэ мухтэлиф ситуасиЛалары тэсвир едэн чи1газларын кестэришлэри шэклиндэ архивлэшдирилмиш биликлэр;

-Кг- *

5) аналоки системлэрин гурулмасы просесиндэ топланмыш биликлэр;

6) планлашдырылмыш експериментлэрин кечирилмэси ,)'олу илэ ашкара чыхарылмыш биликлэр;

7) реал заман миг,)'асында системин истисмары просесиндэ элдэ едилэн биликлэр.

Кэр бир билик мэнбэ^'и 1гэмин били^ин ашкар едилмэси вэ сонра формалашдырылмасы учун мувафиг ¿анашма тэлэб едир. Мэсэлэн, станс^а аваданлыгларынын истисмары узрэ сэнэдлэр, ишэ салма вэ да^андырмалары тэнзимлэ^'эн тэ"лиматлар елэ мэ"луматлары экс етдирир ки, Ьэмин мэ"луматларын бир гисми муэЗЗэн чевирмэлэрлэ бирбаша ЗКЭР...0НДА... га^алары шэклиндэ биликлэр кими Лазыла билир. Бурада информаси^'а сэлис, гелри-сэлис, лингвистик формада ола билэр.

Билик базасынын гурулмасы чохмэрйэлэли вэ итератив просесдир. Буна yjFyн олараг эввэлчэдэн аддымларын мэзмун вэ ардычыллыгыны муэ.иэн етмэк мэгсэдэ yjFyндyp. Биринчи адцымда бахылан системин сэрйэдлэри дэгиг муэ,}.}энлэшдирилмиш вэ онун структурлашдырылмасы йэЛата кечирилмишдир. Структурлашдырма нэтичэсиндэ системин эсас тэркиб Ьиссэлзри вэ онлар арасында элагэлэр муэ^эн олунмушдур(шэкил 2).

Енержи блоку

Деае-ратор Газан Турбин Кене-ратор Конденсатор 'Насос-лар Дузсуз-) лашдыр-| ма гур-русу ! Истилик дэ Лшди-ричиси

Шэкил 2. Системин тэркиб Ьиссэлэри

Бунлар биликлэр базасында ез эксини тапмышдыр. Ьэлл едилэн мэсэлэнин тимсалында систем кими енержи блокуна бахылыр. Диагностика обЗекти кими енержи блокунун сечилмэси ашагыдакы амил-лэрлэ баглыдыр:

Биринчиси, енержи блоку истилик електрик станс^асынын эсас говшагыдыр;

Икинчиси, енержи блоку типик системдир. Истилик електрик

стансиЛасында еЛни вахтда еЛни типли бир чох енержи блоку истисмар едилир ки, бу да Ларадылан системин Ьатта стансиЛа дахилиндэ белэ бир нечэ Лердэ тэтбиг олунмасына имкан верир.

Учунчусу, енержи блокунун регламента бейран вэ ифрат беЬран режимлэринэ керэ гурулур ки, бу да нэзарэт, диагностика вэ идарэетмэ системлэринэ сэрт тэлэблэр гоЛулмасына сэбэб олур.

Дердунчусу, насазлыгларын вэ просесин позулмасы йалларынын вахтында ашкар едилиб арадан галдырылмамасы чидди игтисади иткилэрэ кэтириб чыхарыр ки, бу да гэза Ларанмасына сэбэб олур, енержи истеГшакчыларынын ишини позур.

Биликлэр базасында енержи блокунун моделлэшдмэ бахымындан структурлашдырылмасы заманы системин 1гэм физики компонентлэри, )1эм да диагностик системин дикэр компонентлэри вэ бутевлукдэ системин езунэ нэзэрэн Леринэ Летирмэли олдугу функсиЛалар аЛрылмышдыр(шэкил 3).

Шэкил 3. Диагностик системин функсиЛалары

Икинчи аддымда, тэ"Линат сайэси вэ онун тэркиб Ьиссэлэри муэЛЛэнлэшдирилдикдэн сонра енержи блоку вэ онун аЛры-аЛры компонентлэри учун диагностика мэсэлэсинин гоЛулушу дэгиглэшдирилмишдир. Бу мэр!1элэдэ системин ишлэмэ шэраитини вэ ишинин нэтичэлэрини муэЛЛэн едэн дэЛишэнлэрин вэ параметрлэрин тэркиби муэЛЛэнлэшдирилмиш, беЬран амиллэри, онларын Лол верилэ билэн гиЛмэтлэри вэ комбинасиЛалары ашкар едилмишдир.Бундан элавэ, енержи блоку схеминин тэркибинэ дахил олан 1гэр бир аваданлыг вайиди учун резким дэЛишэнлэри вэ параметрлэринэ гоЛулан шэртсиз мэйдудаЛЛэтлэр муэЛЛэн олунмушдур.

Биринчи аддымда Леринэ Летирилмиш структурлашдырма бахылан

системин елементлэринин физики вэ техноложи бахымдан мухтэлифли-.¡ини ашкара чыхарда. АЛдындыр ки, газан, турбин, конденсатор вэ сайр бу кими обЛектлэрин нэзарэт вэ диагностика системлэри бир-бириндэн хе,}ли фэрглэнэн мэсэлэлэри йэлл етмэлидир. Бу мэ"нада тэклиф олунан мэсэлэлэрин вэ тэ1тлил едилэн амиллэрин дэ хеЛли фэргли олдугу алдындыр.Биринчи аддымын нэтичэлэри эсасында диагностика просесинин формал схемлэри гуружушдур.

Турбин гургусу-нун диагностикасы

Бухарын пара-метрлэринин нэзарэт вэ ди агностикасы влчу васитэ-лэринин нэза рэт вэ диагностикасы КонденсасиЛа гургусунун нэ зарэт вэ диаг ностикасы Рекенератив гургу

Лаглама системи ьухар кэмэр-лэри вэ арма турлар Электрик насослары дузсузлашдырычы гургу

Шэкил 4. Диагностика просесинин схеми

Учунчу мэрйэлэдэ биликлэр, сэбэб-нэтичэ элагэлэри вэ асылы-лыглар структурлашдырылыр. Гургунун 1аэр бир блоку учун диагностика мэсэлэсинин мэзмунуна уо'гун олараг сэбэб-нэтичэ элагэлэри диаграмынын, йэллэр агачы вэ ¿а Ьзллэр чэдвэли гурулур Бунлар диагностика обЛекти Ьаггында чари мэ"луматы, параметрлэрин бе1тран гил'мэтлэрини, тевсиЛо'элэри бир-биринэ багла^ыр. Белэ структурлашдырылмыш тэсвир биликлэрин тэсвирини низамламага, "шэрт-эмэли,уат" асылылыгларыны ашкара чыхармага вэ онлары гаЛдалар шэклиндэ ифадэ етмэЛэ имкан верир.

Асылылыгларын вэ элагэлэрин визуал тэсвири маШШэт элагэ-лэрини геЛри-маЬи,уэт элагэлэриндэн, тэсадуфи Ьадисэлэри гануна-ул'гунлуглардан аЛырмага имкан верир. Ьэллэр чэдвэлини гурмаг учун эсас амиллэри, онларын мумкун гиЛмэтлэрини, терэтдиклэри нэтичэлэри вэ бу нэтичэлэрин мумкун пу'мэтлэрини муэ^энлэш-дирмэк лазымдыр. Нумунэ кими, турбин гаршысында бухарын ке^'фи.}-Лэтинэ нэзарэт мэселэсинэ бахаг. Бухарын ке.|фи,Цэт кестэричилэри

бунлардыр: тэзэ Оухарын Луксэк тэзЛиг клапанлары блоклары гаршысында тэзЛиги; номинал Луклэмэ заманы Оухарын гыздырычы клапанларын Олоклары гаршысында гыздырылмасындан сонра Оухарын температуру; Луксэк тэзЛиг гыздырычысынын чыхышында Оухарын тэзЛиги.

Кэр бир параметр учун номинал ЬесаОат гиЛмэтлэри вэ Лол верилэ Оилэн мусОэт вэ Ла мэнфи елчу интерваллары мевчудцур. Мэ"лумдур ки, геЛри-сэлис идарэетмэ системлэриндэ Оир гаЛда олараг параметрлэрин тэнзимлэмэ хэталары учун 7 гиЛмэт сэвиЛЛесина Оахылыр: орта, мусОэт кичик, мусОэт орта, мусОэт ОеЛук, мэнфи кичик, мэнфи орта, мэнфи беЛук. Техноложи гургу-ларын иш режимлэринин диагностикасы мэсэлэсиндэ техноложи параметрлэр учун бу терм чохлуглара бахылыр: бир аз артды, артды, чох артды, аз азалды, чох азалды, дэЛишмэди. Диагностика мэсэлэси кеЛфиЛЛэт информасиЛасы эсасында Ьэлл едилдикдэ исэ, бир гаЛда олараг физики дэЛишикликлэри дэЛишэнлэрин уч гиЛмэтли тэсвирлэри [-,0,+] васитэси илэ ифадэ едирлэр.

Кэр уч Ланашма параметрлэрин гиЛмэтлэринин дэЛишмэсинин муэЛЛэн "симметриклиЛини" вэ белэ дэЛишмэлэрин Лол верилэн олмасыны нэзэрдэ тутур. Анчаг бир сыра йалларда геЛри-симметрик мэЬдудиЛЛэтлэр дэ ола билэр.

Турбин гургусунун регламента параметрлэрин номинал вэ Лол верилэ билэн гиЛмэтлэрини тэ"Лин едир. Гургунун номинал Луклэнмэ заманы вэзиЛЛэтини тэсвир едэркэн ашагыдакы лингвистик термлэрлэ кифаЛэтлэнмэк олар.

Чэдвэл 1. Турбин гургусу параметрлэринин лингвистик термлэри

Параметр елчу вайиди нин ишарэси Лингвистик терм

норма чох ашагы ашагы Лухары чох Лухары

Тэр бухарын тэзЛиги РТ1,КГс/см2 240 Ри <235 Рм-5 Р11+5 Р11+1О

Тэр бухарын температуру Ти ,°С 540 Ти <530 Т11-10 О Ти+5 О Ти+10

Гыздырылма-дан сонра бухарын температуру Лук Т12,°С 540 300 Т12 <530 Ь<100 О Т12-10 Ь<200 о Т12+5 О Т12+10

Мэ"лумдур ки, турбин 60-70% ¿уклэнмэ илэ дэ истисмар едилэ билэр. Бу Ьадда yjryH олараг тэзэ бухарын температуру 25°с , бухарын гыздарылмадан сонракы температуру исэ 30°С amara душэ билэр. Бу о демэвдир ки, лингвистик термлэрин мэзмуну сечилмиш JyKfleH асылы олараг дэ ¿итдирилмэлидир.

Эламэтлэрин ги^мэтлэри чохлугунун мухтэлиф комбинаси^алары гургунун мухтэлиф вэзиj^этлэрини MyaJjsH едир.

Чэдвэл 2 Илкин биликлэрин фрагмента

Tajfla Тэр бухарын тэз¿иги Тэр бухарын температуру 1"ыздырылмадан сонра бухарын температуру Нэтичэ

R1 норма норма норма норма

R2 норма норма JyxapH норма

R3 xejm JyxapH норма норма гэза тэйлукэси

R123 R124 R125 хе¿ли JyxapH хе^ли JyxapH Jyxapn ЧОХ JyKCBK xeJли JyxapH ЧОХ JyKC9K ЧОХ JyKCBK xejли JyxapH чох JyKcaK гэза гэза тэйлукэси гэза

Енержи блокунун тэсвири вэ диагностикасы заманы параметрлэрин йудуд пУмэтлэри илэ ¿анашы Joл верилэ билэн JaJiimap мудцэтинин тэсвири узэриндэ дэ эмэлиJJaтлap апармаг лазым кэлир. Tejfl олунмуш, Лахуд reJpH-сэлис заман интервалында гыса муддэтли JajHHManapa joл верэн бир сыра параметрлэр мавчуддур. Белэ Ьаллара бахаг.

Фэрз едэк ки, X диагностика об¿ектинин B93Hj¿этини тэсвир едэн Х1?Х2 ...Дп эламэтлэр чохлутудур. X чохлугунда ики тип U вэ V эламэтлэр алтчохлугларыны aJupMar олар. U -Uj,U2,...Um эламэтлэринин алтчохлугудур. Бу эламэтлэрин

реаллашдырылма вахтлары (teO.T), (Т-муша1шдэ

муддэтидир)

u| $ и+ шэртини едэмэлидир.

tetO.TJ, 1=ТТр (1)

Бурада йвэ u* yjryH олараг ашагы вэ JyxapH сэрпэд ПУМЭТЛЭрИДИр.

V алтчохлугу V1,V2,...Vq эламэтлэрини эйатэ едир. Бу

ламэтлэрин [tQ, t] интервалында V*.V^,...V* реаллашдырылмасы кстремал "дэйлизда" jepлэшэ билэр.

vt $ vj * УГ' te[to»VTj1 - j=r^q <2>

Бурада т.-вахт мудцэтидир.Бу мудцэтдэ v.- параметринин удуд ги^мэтинин vj ^уксалмасина ¿ол верила билэр,tQ -vj араметринин биринчи 1гудуд сави j Jacicffl кечди,}и андыр.у|+-параметрининикинчи йудуд сэви,Цэсидир.Турбин гургусунун иш i режиминин бу хусуси.№тлэри ашагыдакы тип га^даларда нэзэрэ лына билэр:

Экэр Pii€[246,2501 Вэ t€tto,to+30I,

t Онда PEM=raOAMYJLJOJBEPiUIBH

вкэр Til€[546,550] Вэ t€fto,to+30],

t Онда РЕЖИМ=ГЫСАМУ^ОЛВЕРШЮН

9кэр Ti2€i546,550] Вэ t€[tQ,to+30],

Онда РЕЖММ=ГЫСАМУД_ЛОЛВЕРШЮН

Вкэр Piiе[246,2503 Вэ Tiiе[54б,550]

Онда РЕЖШ=ГЫСАМУД_ЛОЛВЕРИЛЭН

Чэдвэл 1 вэ 2-дэ кестэрилмиш верилэнлэр, 1гэмчинин (1) вэ !) типли шэртлэр диагностик системин билик базасыны гурмага кан верир. 2-чи чэдвэлин тэЬлили заманы физики бахымдан рчэклэшэ билмаjaH шэртлэри экс етдирэн сэтирлэр нэзэрэ инмыр.

Белэликлэ, биликлэр базасы енержи блокларынын авадан-глары ]гаггында функсионал инфopмacиja, обjeKTHH истисмары маны оператив персоналын ашкар етди^и суб^ектив информас^а, ал заман мигл'асында бирбаша елчмэлэр заманы алынмыш верилэнлэр ла,)'и11э верилэнлэри, мухтэлиф тэ"лиматларда, норматив нэдлэрдэ экс олунмуш информасиja, Ьэмчинин бахылан тэ"Линат ha си узрэ мутэхэссислэрин биликлзри эсасында гурулур.

Емпирик, функсионал еэ структура биликлэри rejpn - сэлис Л'ектлар топлусу кими тэсвир едилир. Масэлэн, ГАЗАН (BOILER)

oOjeKTH amaniflaKH inarauma T8CBnp ojiyHa Onjiap: BOILER

AKO :EQUIPMENT

Uses :Steam-produclng

Demander :Turbine

Dangerous :High [fuzzy]

Reliability : Medium [fuzzy]

Stability :Medlum [fuzzy]

Average pres sure :avgj?ress=25.5Mpa Black oil supply :oil_supply=TOtn/h Superjieater

temperature :spht=545 С

Rule 1

Rule 2

Rule N :ГР MA1 is

AND MA2 is Medium AND OS1 is Low AND 0S2 is Very_Hlgh THEN High fouling Is possible and the membership grade of faulty operation Is m(N)

вэ саирэ.

Бурада MA1 вэ MA2 - елчулэн атрибутлар; 0S1 вэ 0S2 - оператор тэрэфиндэн муша1шда олунан эламэтлэр.

ОбЛект-Ленумлу тэсвирин устунлуЛу ондан ибарэтдир ки, аваданлыглар Ьаггындакы информасиЛа билаваситэ обЛектлэр шэклиндэ сахланылыр вэ мэнтиги чыхарылышы заманы соргу олунан обЛект бирбаша е"мал олунмасына Ьазырдыр. 06jeKT тэсвиредичи, H3ah едичи вэ проседуралар типли информасиЛаны сахлаjHp. Варислик принсипи вэ пакетлэшдирмэ имканлары обЛект-Ленумлу моделин имканларыны дэфэлэрлэ артырыр. Тэлэб олунарса ва!шд обЛект соррунун мэзмунуна у ¿рун олараг мухтэлиф усулларла декомпозисиЛа олуна билэр.

Бешинчи фэсилдэ АзэрбаЛчан истилик електрик стансиЛасынын енержи блокларынын интеллектуал диагностика системинин програм

вэ техники реализасиЛасы мэсэлэлэри музакирэ олунур.Бахылан систем IBM PC фэрди компутери(интелектуал диагностик систем) эсасында гурулмушдур. Системин програм тэ"минаты СИ++ дилиндэ гурулмушдур.

Интелектуал диагностик системиндэн истифадэ етмэклэ диагностик масэлэлэринин Ьэлл нэтичэлэринин тэ1ишли кестэрир ки, системин тэтбиги енержи блоклэрынын аваданлыглэрын иш режимилэрини позулмасынын вахтында олунар едилмэмэси узундвн енержи блокларынын нэзэрдэ тутулмаЛан даЛанмаларынын саЛынын хеЛли азалтмага имкан верир.

Ишин эсас нэтичэлэри

1) Истилик електрик стансиЛасынын иш режимлэринин тэдгиги, мевчуд диагностик вэ идарэетмэ системлэринин.Ьэмчинин диагностик системлэрин гурулмасы са1гэсиндэ мэ"лум шлэмэлэрин тэйлили нэтичэсиндэ диагностик Ьэллэрин ахтарышы просесиндэ режим верилэнлэр вэ оператив персоналын Оиликлэри илэ ишэмэЛэ имкан верэн интеллектуал диагностик системин гурулмасынын зэрурилиЛи эсасландарылмышдыр;

2) Мониторингин функсиЛасыны, вэзиjЛэтлэрин тэснифаты функсиЛаларыны, гэрарларын гэбул едилмэсини, енержи блокунун иш режиминин позулмасы вэ насазлыгларын диагностикасыны ИэЛата кечирэн истшшк електрик стансиЛасы енержи блокунун интеллектуал диагностика системинин архитектурасы тэклиф едилмишдир.

3) Интеллектуал диагностик системин биликлэр базасынын гурулмасы проседуру тэклиф едилмишдир. Бу база мухтэлиф мэнбэлэрдэн кетурулэн ге Лри-бирчинс информаси Ладан, о чумлэдэн, диагнозлашдырылан просе сдэ мэкан-заман асылылыгларынын тэсвир едэн информасиЛадан сэмэрэли истифадэ етмэЛэ имкан верир.

4) Интеллектуал диагностик системин биликлэр базасы верилэнлэрин, биликлэрин вэ онлары е"мал едэн проседурларын ва!шд формада тэсвирини тэ"мин едэн геЛри-сэлис обЛектлэрдэн истифадэ етмэклэ гурулмушдур. Тэклиф олунан усул диагностика системинин стансиЛада олан дикэр информасиЛа вэ идарэетмэ системлэри илэ Ланашы, узлашдырылмыш шэкилдэ ишлэмэсинин мумкунлуЛуну тэ"мин едир.

5) Ишлэнмиш систем АзэрбаЛчан истилик електрик

стансиЛасында сшагдан чыхарылмышдыр. Сшагын нэтичэлэри истилик електрик стансиЛасынын енержи Слокларынын интеллектуал диагностика системинин гурулмасы учун тэклиф олунан усулун сэмэрэлили¿ини тэсдиг етмишдир.

ДиссертасиЛанын эсас муддэалары ашагыдакы елми ишлэрдэ дэрч едилмишдир.

1. A.B.Sultanova A fuzzy Intelligent diagnostic system for power station units. Proc.of Conference on Application of Fuzzy Systems, ICAFS-94, Tabriz,Iran,1994, pp 218-222.

2. М.Н.Нуриев, А.Б.Султанова Интеллектуальная система диагностирования энергоблоков тепловой станции. Баку: АГНА,Ученые записки, № 2, 1995, с.173-177.

3. M.N.Nuriev.L.G.Muradkhanova,A.B.Sultanova Application of fuzzy object models for plant control and diagnostic expert systems. Proc.of Second International Conference on Application of Fuzzy Systems and Soft Computing, ICAFS-96, Slegen, Germany, 1996, pp 6-11

4. М.Н.Нуриев, А.Б.Султанова, Э.Н.Исрафшюва Интеллектуальные системы оперативного управления тепловыми электростанциями. Баку: АГНА, Ученые записки, J6 3, 1996, с.166-173.

5.Султанова А.Б.Диагностик експерт системинин биликлэр базасынын Ларадылмасы. Бакы: АДНА,Елми эсэрлэр,

* 4, 1996, с.173-180

Муштэрэк муэллифлэрлэ нэшрлэрдэ муэллифин шэхси ролу

[2] Истилик електрик стансиЛаларынын енержи блокларынын диагностика обЛекти кими тэйлили вэ интеллектуал диагностика системинин архитектурунун тэклифи.

[3] ОбjeKT¿енумлу ¿анашма эсасында интеллектуал диагностика системинин биликлэр базасынын ¿арадылмасы.

[4] Енержи блокларынын идарэетмэ мэсэлэлэринин интеллектуаллашдырылмасынын зэрурилиЛинин эсасландырылмасы вэ мумкун олан ¿анашмаларын тэ!ишлинин верилмэси.

A.B.Suftanova Expert system for diagnosing power station's units SUMMARY

The control and diagnosis problems in the field of thermal wer-station are considered. State-of -the art understanding for the Dblem of diagnosis of power station units is given.

The necessity of utilizing quantitative and qualitative data and owledge for solving different control, supervision and diagnosis Dblems is revealed.

It is shown that utilizing heterogeneous means of data and owledge representation cause several difficulties in coordination of sic automation functions. In general the difficulties increase in case necessity to process crisp and fuzzy information at the same le.

The opportunities of using object-oriented approaches for presentation and processing fuzzy data and knowledge are restigated.

Architecture of the object-oriented intelligent diagnosis system suggested. The system is realized on programming language C++.

Results of the testing of the system at the Azerbaijan Power ation showed high efficiency of the system. The practical results of plication of the diagnostic system are discussed.

- 22 -А.Б.Султанова

ЭКСПЕРТНАЯ СИСТЕМА ДИАГНОСТИРОВАНИЯ ЭНЕРГОБЛОКОВ ТЕПЛОВОЙ ЭЛЕКТРОСТАНЦИИ

РЕЗЮМЕ

Рассмотрены задачи управления и диагностики энергоолоков тепловой электростанции. Дан анализ современного состояния проблемы диагностики энергоблоков тепловой электростанции.

Выявлена необходимость использования качественной количественной информации для решения различных задач управления, контроля и диогностики.

Доказано,что использование различных неоднородных средств представления данных и знаний порождает ряд трудностей при согласовании различных задач управления. Эти трудности особенно возрастают в случае необходимости одновременной обработки четкой и нечеткой информации.

Исследованы возможности использования объектно- ориентированного подхода для представления и обработки нечеткой информации.

Предложена архитектура объектно-ориентированой интеллектуальной системы диагностики. Система реализована на языке С++.

Результаты апробации системы на Азербайджанской ГРЭС подтвердили эффективность системы. Обсуждаются практические результаты применения диагностической системы.