автореферат диссертации по электротехнике, 05.09.03, диссертация на тему:Разработка и исследование ветроэлектирических установок с асинхронным генератором и регулятором напряжения

кандидата технических наук
Гашимова, А.Р.
город
Баку
год
2000
специальность ВАК РФ
05.09.03
Автореферат по электротехнике на тему «Разработка и исследование ветроэлектирических установок с асинхронным генератором и регулятором напряжения»

Автореферат диссертации по теме "Разработка и исследование ветроэлектирических установок с асинхронным генератором и регулятором напряжения"

Р Г 6 «Л^^РЕНЕРЖИ» СЭЬМДЛР чэмшлэти

ЛЗЭРБАТЧАН ЕЛМИ-ТЭДГИГАТ ЕНЕРКЕТИКЛ ВЭ ~ 1 ЕН Й РЖ ИЛ А .1И11<Э ИНСТИТУТУ

Эл]азмасы Ьугугунда ЬЭШИМОВА АШУРА РЗА гызы

АСИНХРОН КЕНЕРАТОРЛУ ВЭ КЭРКИНЛИК тэнз и мл эли тал И КУЛЭК ЕЛЕКТРИК ГУРГУСУНУН ишлэнмэси вэтэдгиги

Ихтисас 05.09.03-Електротехники комплекс вэ системлэр, онларын идарэ олунмаси вз тэнзимлэн-мэси дахил олмагла.

Техника елмллри намизэди алимлик дзрэчэс алмаг учу11 тэгдим олунмуш диссертас^анын

АВТОРЕФЕРАТЫ

БАКЫ-2000

Иш Азэрба^чан Сэна]е Институ-гунда ]еринэ ^етирилмншдир.

Елми рэЬбур:

Бертзлхалг Електротехншш Академи]анын академики (Москва), тех. е. д., профессор МУСТАФА^В Р.И.

Росми оппонентлэр:

Техника елмлори доктору, профессор ФЭРЬАДЗАДЭ Елд.М. Техника елмлэри наммзэди. досент РЗА^В Н.Р.

Апарычы тэшкилаг;

«Азэрелержи» СоЬмдар Чэмицэти Сумгаит Елоктрик Шэбэкоси СС

Мудафиэ л/. о&> 2000-чи ил саат / у -дэ Азэрба^чан Елми-тэдгигат Енеркетика вэ Енержи ла^Ьо Институтунун ноздиндэки Д 004. 26.01 Ихтисаслашдырылмыш Шуранык ичласыяда олачагдыр.

Унван: 370602, Бакы шэЬори, Зэрдаби проспекта, 94

Диссертаауа илэ Аз ЕТЕ во ЕЛИ-нин китабханасында таныш олмаг олар.

Автореферат 2000-чи ил ма( ajьшын кендэрилмишдир.

и

Ихтисаслашдырылмыш Шуранын

елми катиби, тех. е. д. ' ' / Т.М. ЛАЗЫМОВ

ДИССЕРТАСША ИШИНИН УМУМИ ХАРАКТЕРИСТИКАСЫ

Ишин актуаллыгы. Сон иллэрдэ бир чох елкэлэрдэ ге]ри-эн'энэви енержи мэнбэлэриндэн, о чумлэдэн кулэк енержисиндэн истифадэ етмэклэ баглы ишлэр кениш вус'эт алмышдыр. Кулэк енержиси потенсиалы ило зэнкин олан рарнларда онун сэ^едэ тэтбиг олунмасы негте]и нэзэриндэн истифадэ едилмэси еколожи чэЬэтдэн тэмиз вэ перспективли бир просес ¡яесаб едилир.

Кулэк електрик станси]аларынын (КЕС) ла]иЬэлэндирилмэси, ]арадылмасы вэ тэдгиги саЬэсинда бутун инкишаф етмиш елкэлэр езлэринин милли лрограмларына маликдир. Ьэм да бу програмлар-да эсас истигамэт, електрик шэбэкэси илэ паралел ишлэмэ]э вэ сэ-нaje миг]асында електрик енержиси Иасил етмэ]э нэзэрдэ тутулмуш бejyк кучлу кулэк електрик гургуларынын ]арадылмасына ]енэлди-лир.

Кулэк енеркетикасында эн вачиб мэсэлэлэрдэн бири електрик шэбэкэсинэ ишлэjэ билэн кучлу кулэк електрик гургуларынын (КЕГ) иш режимлэринин тэдгигидир.

Гаршыда гсцулан мэсэлэнин Иэлли учун, кулэк енержисини електрик енержисинэ чевирмэ системлэриндэ мухтэлиф схемлэр-дэн, о чумлэдэн електрик шэбэкэсинэ ишлэ]эн умуми тэ^инатлы асинхрон кенераторлу (АК) схемлэрдэн истифадэ едилир.

Енержи системи илэ паралел ишлэмэни Ьэ]ата кечирмэк учун бе]ук кучлу КЕГ-рин електрик аваданлыгларына, автоматика вэ тэнзимлэмэ системлэринэ, Иасил едилэн електрик енержисинин ке]фи,уэтинэ ]уксэк тэлэбат го]улур.

КЕГ-ин електромеханики чевричилэринин тэнзимлэмэ системлэриндэ зарымкечиричилэр техникасынын тэтбиг едилмэси, Ьэм-чинин онларын динамики вэ статики иш режимлэриндэ оптимал идарэетмэ ганунларынын ишлэнмэси, електрик енержисинин Ьаси-латынын артмасына, иткилэрин азалмасына имкан верир, КЕГ-ин електрик шэбэкэси илэ паралел ищи заманы онун да]аныглы вэ е'тибарлыгыны тэ'мин едир.

Белэликла, КЕГ-ин еклектромеханики чевричилэринин, о чумлэдэн енержи системилэ паралел ишлэjэн асинхрон кенераторлу КЕГ-ин истифадэ олунма еффективл^инин артырылмасы актуал мэсэлэдир.

Ишин могсэли елоктрик шлбокэсило паралол ишл.^лн асин-хрон кенераторлу КЕГ-ин статики вэ динамики режимлэриндэ ке-нераторун статор долагларына верилан кзркинли)ин кэркинлик тэн-зимлгуичиси ила тэнзимлонмэси, Ьэмчинип асинхрон кенераторун озунун параметрлэринин оптималлашдырылмасы ^олу илэ АК-ли КЕГ-ин ишинин еффективли]инин jYкcaлдилмэcидиp.

Диссертас^а ишинин эсас вззифалари ашагыдакылардыр:

1. Кулак муЬэрриклэринин фырланма сур'этинин вэ пэрлэ-ринин денмэ бучагынын сабитл^и шэртиндэ бу муЬэррикин ]арат-дыгы момент илэ кулэ_)ин сур'эти арасындакы асылылыгы алмаг вэ бу асылылыгы моделлэшдирмэк.

2. Кенераторун статоруна верилан кэркинл^ин тэнзимлэн-мэмэси вэ Ьэм дэ оптимал тэнзимлэнмэси илэ асинхрон кенераторлу КЕГ-ин статики характеристикасыкык та^ини.

3. Тачрубэдэ асан hэjaтa кечирилэн, кэркинли|ин квазиоп-тимал хэтги тэнзимлэмэ ганунунун тэ']шш.

4. Кенераторун статор долагына статики конденсаторларын гошулмасы заманы мухтэлиф вариантларда асинхрон кенераторлу КЕГ-ин статики характеристикаларынын тэ'.¡ини.

5. Шэбэкэ кэркинли)ини дэ]ишмак .¡олу илэ тэнзимлэмэ вэ ишэ бурахма заманы асинхрон кенераторлу КЕГ-ин динамики характеристикаларынын тэ ^ини.

6. Тэчрубэлэрин планлашдырылмасы методу илэ КЕГ-ин аинхрон кенераторунун параметрлэринин синтези.

Ишмн елми 1енили1и ашагыдакыларлыр-.

1. КЕГ-ин валынын фырланма сур'этинин вэ пэрлэрин денмэ бучагынын сабитл^и шэртиндэ, кулек муЬэррикинин момент характеристикаларынын кулэ^н сур'этиндэн асылылыгынын дердунчу тертибдэн чохЬодли шэклиндэ тэсвири.

2. Кенераторун статоруна верилан кэркинли]ин тэнзимлэнмэси заманы асинхрон кенераторлу КЕГ сястомикин статики характеристикаларынын гурулма методлары.

3. КЕГ-ин асинхрон кенераторунун кэркинл^инин квазиоп-тимал хэтти тэнзимлэмэ гануну.

4. Умуми Ьалда електрик шабэкоси илэ элагэ japaдaн елек-трик верилиш хэттини (ЕВХ), трансформатору, коммутаси]а гургу-ларыны вэ реактив куч кенераси]а едэн конденсаторлары езундэ бирлэшдирэн тэдгиг едилэн системин там ри]ази модели.

5. Електрик машынында енержи иткилэринин мэЬдудлугу шартинэ асасланан АК-лу КЕГ-ин сур'атлэнмэси просесиндэ опти-мал еур'этлзнмэ диаграмм.

6. КЕГ-ин динамики хусуси^атлорини аЬоми^этли дэрэчэда ]ахшылашдырмага имкан верзн тэчрубэлэрин планлашдырылмасы методу эсасында кулак муЬэррикинин характеристикалары вэ асин-хрон кенераторун оптимал параметрлари.

Мудафиэ1э чыхарылыр;

1. КМ-ин фырланма сур'этинин во пэрлэринин денмэ бучагынын сабитли]и шэртиндэ КМ-ин момент характеристикала-рынын кулэ)ин сур'этиндэн асылылыгынын дэрдунчу тэртибдэн чохЬэдли шэклиндэ jaзылышы.

2. Системин оптимал енеркетик характеристикаларыны тэ'мин едэн АК-ли КЕГ-ин статики характеристикаларынын тэдги-ги.

3. Кэркинл^ин амплитудасынын хэтти тэнзимлэниэси илэ асинхрон кенераторлу КЕГ-ин квазиоптимал характеристикаларынын алынмасы.

4. Гургунун сур'этлэнмэси просесиндэ асинхрон машынын сыхачларындакы кэркинли^ин оптимал идарэетмэ ганунуну синтез eтмэje имкан верэн "кулак муЬаррики-асинхрон машын-електрик шэбэкэси" системинин там р^ази модели.

5. Статор двврэсинэ конденсатор гошулмуш асинхрон машынын параметрлэринин вэ кулэ]ин сур'этинин системин динамики хусуси^этлэринэ; сур'этлэнмэ вахтына, зэрбэ моментинин вэ ишэ-бурахма чэрэ]анынын ги]мэтинэ тэ'сири.

Ишин практики э!пэмипэти: Тэклиф олунан кулак сур'этинин модели енержи дашьцычынын хусуси^этлэршш нэзэрэ алмагла нэ-зэрдэ тутулмуш рекионда jepлэшдиpилмиш КЕГ-ин иш режимлэ-рини ЕЬМ-дэ тэдгиг етмэ^э имкан верир. Асинхрон кенераторлу КЕГ-ин статики вэ динамики иш режимлэриндэ тэклиф олунмуш тэнзимлэмэ ганунларынын тэтбиги системин тэлэб олунан динамики характеристикаларыны тэ'мин едир вэ онун игтисади еффективли]-ини эЬэми^этли дэрэчэдэ ]уксэлтмэ]э имкан верир.

Ишин нэтичэлэоинин тэтбиги: Ишин нэтичэлэри эразисиндэ мегаватларла елчулэн кулэк електрик станс^асынын тикилмэси вэ истисмара верилмэси нэзэрдэ тутулан Сумгаит електрик шэбэкэ-синдэ тэтбигэ гэбул едилмишдир.

Ишин апробасшасы; Мэсололэр а|ры-а]рылыгда вэ эсаслы музакирэ едилмиш ва ма'рузэ едилмишдир:

Алорба^чан Canaje Институнун профессор-музллим hej'aTMHMH елми-техники конфрансларында (1993, 1995, 1996).

Ь^ат-фоалиуэтинин муЬафизаси Республика елми-техники конфрансында. CyMrajbir, 1997-чи ил.

- Муасир шэраитдэ електроенеркетиканын елми-техники проблемлэри. Республика елми-техники конфрансында, Бакы, Maj, 1997-чи ил.

Нэшрлэр: Диссертаси]а ишинин мввзусуна аид 8 елми

иш нэшр олунмушдур.

Ишин структуру вэ Ьэчми: диссертаси]а иши киришдэн , 5 фасилдэн, нэтичэдэн ибарэт олуб 123 сэЬифе асас Ьиссэдэн (чап олунмуш), 86 са]да ады эЬатэ едан 9 саЬифэлик эдаби^атларын си^аЬысындан, 29 cajfla шэкилдэн, 23 чэдвалдэн вэ 8 сэЬифэ элавэ-дэн ибарэтдир.

ИШИН МЭЗМУНУ

Диссертаоф ишинин кириши flynja мифсында кулэк елек-трик гургуларынын (КЕГ) муасир вэзицэтинин вэ кулэк енержисини електрик енержисинэ чевирмэ системлэринин перспектив инкиша-фынын ичмалына, КЕГ-ин номинал кучлэринэ, кулэк муЬэррикла-ринин (КМ) типинэ керэ тэснифатына, кулэк енержисинин електрик енержисинэ чевирмэк вэ енержи системи илэ паралел ишлэмэк учун нэзэрдэ тутулмуш 6ejyK кучлу КЕГ-ин мухтелиф схемлэринин системлэшдирилмэсинэ, КЕГ-ин чыхыш кучунун тэнзимлэнмэси усулларынын муга]исэсинэ, кулэк енержисинин електрик енержисинэ чевирмэ системлэринин муга^сэли анализи эсасында тэдгигат об^ектинин сечилмасинин эсасландырылмасыпа, моизупун актуал-лыгынын эсасландырылмасына,тэдгигатын эсас мэгсэд вэ вэзифэлэ-ринэ вэ тэдгигат метидларыка hocp едилмишдир.

КЕГ-ин иш режимлэриндэ КМ-ин валынын сабит вэ ja flajn-шэн фырланма тезл^и илэ фырланмасы муЬум эИами^эт кэсб едир. Енержи системилэ паралел ишлэ]эн дэ^ишэн фырланма тезликли вала малик КМ-ли КЕГ-ин иш режими чыхышында сабит тезликли дэ]ишэн кэркинлик алмагдан етру хусуси чевричи гургуларын ис-тифадэ едилмэсини тэлэб едир. Асинхрон вэ синхрон кенераторлу КЕГ системлэриндэ тезлик чевричилэринин олмасы биртэрэфдэн енержи системлэриндэ КЕГ-ин истисмарынын еффективли]ини ]уксэлдир, дикэр тэрэфдэн мурэккэб олдугуна, Ьэмчинин ашагы

е'тибарлы ва ма]а дэjэpи бе]ук олдугундан практики олараг тотбиг едила билмирлэр.

Ишдэ Ьал-Ьазырда енержи системилэ паралел ишлэ]эн сабит фырлнма тезликли КЕГ-дэ истифадэ едилан, кулак енержисини електрик енержисина чевирзн схемлорин муга]исали анализи апа-рылмышдыр. Апарылмыш анализ эсасында енержи системилэ паралел ишлэдикда та'сирлэнмэ системинин олмамасы сэбабиндэн ис-тисмары заманы бвjYK е'тибарлылыга малик олан асинхрон кенера-торлу КЕГ-ин истифадэсииин магсад]енлулу]у Ьаггында нэтичэ чы-харылыр.

Квстарилир ки, кэркинлик тэнзимлз]ичили асинхрон машы-нын истифадэ едилмэси заманы бир сыра алавэ устунлуклэр алда олунур, бела ки, кэркинл^и хэтти ганунау]гунлугла дэ^ишэрэк аг-регатын ишэ бурахылмасы режими, сур'этлэнмэ заманы електрик енержи иткилэринин маЬдудлугу шэртина асасланан оптимал сур'этлэнмэ диаграмына малик иша бурахма режимиии тэ'мин едир, системин оптимал енеркетик характеристикаларынын алынмасыны тэ'мин едир.

Кулэ^н сурэтинин даима дэ]ишди]и спесифик шэраитдэ асинхрон кенераторлу вэ кэркинлик тэнзимлэ]ичили КЕГ-ин иши-нин xYcycиjjэтлэpи кифа^эт гэдэр в]рэнилмэди]индэн, KYЛэjин сур'-этинин мухтэлиф дэjишмэлэpиндэ (ани шиддэтлэнмэси, квазигэ-рарлашмыш режимдэ) кулэ^н сур'этинин бутун ишчи диапазонун-да КЕГ-ин еффектив ишини тэ'мин едэн, КЕГ-ин асинхрон кенера-торунун кэркинли)инин хэтти дэjишмэ ганунунун ишланилмаси мэг-сэдила онун динамики иш режимлэринин тэдгиги мутлаг вачибдир.

Биринчи Фэсил кулэк муЬэррикинин japaтдыfы моментлэ KYЛэjин сур'ати арасындакы асылылыгын чыхарылмасына, Ьам да мухтэлиф ифалы кулэк муЬэррикинин момент характеристикаларынын моделлэшдирилмэсинэ Ьаср едилмишдир.

Кулэк муЬэррикинин ]аратдыгы фырладычы момента тэ^ин етмэк учун

Мки (!)

ифадасиндэн истифадэ едилмишдир.

Бурада У-кула]ин сур'ати, И-кулак чархыиын радиусу, р-

т

Ьаванын сыхлыгы, кулак муЬэррикинин чархынын чыз-

дыгы (аИата е>тди]и) сэтЬин саЬаси. Аеродинамик характеристика амсалы ц КМ-ин модуллар са,]ы Z-дэн ге]ри-хэтти асылыдыр. Аеродинамик амсалын апроксимас^асы т дарэчадэн чох Ьадли шаклин-да тасвир олунан ифаданин асасында верилмишдир.

= + + + + (2)

Кулак муИаррикинин пэрлэринин денма бучагынын сабитли)-ини нэзарэ алмагла (бу "столл-тэнзимлэма"-]а малик КЕГ учун нэ~ зэра алынандыр) аеродинамик характеристика эмСалы KYлэjин V сур'атиндан ге]ри-хэтти асылылыга малик олур.

М = а„Г' + ап_хУ""^... + а/ + а0 (з)

Кулак муЬаррикинин валынын фырланма тезл^цинин дэ]иш-мэси илэ «,„ амсаллары да валын о фырланма тезли^индан ге]ри-хатти асылы олан функси]а олурлар ва она керэ дэ онлары п дарэчэдэн апроксимаси]а олунмуш чохИадли шэклиндэ ахтармаг ла-зымдыр.

(4)

а] = о,пы" + Й,пЛи>" '+... + апсо + ()

ЧохЬэдлинин эмсаллары эн кичик квадратлар методундан ис-тифадэ едилмакла тартиб олунмуш стандарт програм асасында тэ^ин олунмушдур. Габул олунмуш апроксимас^а учун гп=4 ва п=3 сечилмаси кифа]атдир. Лакин, сонракы кедишатда електрик системи ила паралел ишлэ^эн КЕГ учун валын фырланма сур'ати асинхрон кенераторун сурушмаси 1тадларинда дэ]ишди]индан, габул етмэк

олар ки, + а0 эмсаллары КМ-ин валын сокм сур'отиндэн асылы олмурлар, ^э'ни (3) ифадэсилэ кифа]этлэнмзк олар.

Мэ'лумдур ки, кулэ^н сур'эти Ьундурлукдэн асылы олараг дэ]ишир вэ бejYк кучлу фронтал кулак муЬэрриклэринин пэрлэри дэ бо]ук диаметрли олурлар. Кулэк муЬэррикинин пэрларинин фырланмасы заманы онлар ашагы вэ ]ухары екстремал нвгтэлэрдэ олачаглар. У]гун олараг кул^ин сур'эти ашагы вэ jyxapы нвгтэлэрдэ кэскин фэрглэнэчэклэр.

Кундурлу]э керэ кулэ]ин сур'этинин дэjишмэcинин екстро-пол]ас^асы гуввэт функси]асы илэ jepинэ ]етирилир, (тэчруби олараг Апшерон рекиону учун тэсдиг едилмишдир) бу асылылыгдан истифадэ едэрэк эн кениш ]а.)ылмыш учпэрли кулэк муЬэррикинин фырладычы моменти учун сон ифадэни аларыг

'о У

ь.

ЧАо/

ъ.

\К)

= + +(1 + ^005(120--уУ")+[1 + К, со5(240" (6)

Бурада кг - ~> "-гуввэтин дэрэчэси; У ¡^ю/^- И /г>й,)>

"о о

Кгр - кулэк муЬэррикинин чархтопу сэвиуэсиндэ кулэ^н сур'эти;

Кик = лрШ^) Л|,/г2'^з-пэрлэрин шагули оха про]екси]аларынын

узунлуглары, ^0-чарх топунун Ьундурлу]у.

Бу чур шэраитдэ КЕГ-ин фэали^этинин дэгиг тэдгиги учун бу фэсилдэ кулэк муЬэррикинин момент характеристикаларынын мэгсэдценлу моделлэшдирилмэси тэ^ин едилмишдир. Бу Ьалда КМ-э кириш тэ'сиредичиси кими, мутлэг кулэ^н сур'этинин моделлэшди-рилмэсиндэн башламаг лазымдыр. Бу Ьалда кулэ]ин сур'этинин ани дэ]ишмасини нэзэрэ алан моделлэрлз квазигорарлашмыш режимдэ-ки моделлэри бир-бириндэн мутлэг фэрглэндирмэк лазымдыр.

Кулэ^н шиддэтлэнмэсинин сычра]ыш вэ косинус ]арымдалга шэклиндэки мевчуд моделлэри мумкун олан шиддэтлэнмэнин тип-лэрини кифа]эт гэдэр там тэсвир едэ билмир.

Тэк-тэк сычра]ышлы трапес^а формалы Кулагин шиддатлэн-мэсини,кулэ]ин сур'этинин артма вэ азалма иптенсивл^ини, Ьэмчи-

нин онун шиддэтленмэсинин амплитудуну ajpы-ajpылыгдa верма]э имкан верэн моделлашдирма тэклиф олунмушдур.

Ишдэ кула^н сур'этинин дэриимэсинин стохаостик характер-ли олдугуну нэзэрэ алараг кул^ин сур'этинин квазистасионар ха-рактеристикасыны мyэjjэн спектрал сыхлыгла па,)ланмыш биролчу-лу тэсадуфи просеслэр кими моделлэшдирилмэси верилмишдир. Бу Ьалда кулэ]ин сур'эти сабит вэ дэ]ишэн топлананларын чэми шак-линдэ jaзылapaг, сонунчу каноник ajpылмa кими тэгдим олунур.

Бурада 5у(ы,)-кулэ]ин сур'этинин па]ланмасынын спектрал сыхлыгы, у/,-1- чи Ьармониканын 0-ла 1к арасында бэрабэр па]-ланан асылы oлмajaн дэjишмэ) л-Ьармоникаларын са]ы, аз-/ -чи Ьармониканын бучаг тезли]идир.

Кулаки сур'атинин модели элдэ едилдикдэн сонра КМ-ин фырладычы момента учун кириши V, чыхышы исэ Мкм олан модел ^арадылмышдыр.

Икинчи Фэсил KYЛэjин сур'этинин бутун дэ^шмэ диапазо-нунда КЕГ-ин елверишли енеркетик характеристикаларыны тэ'мин етмэк мэгсади ила асинхрон кенераторун статоруна верилэн кэрк-инл^ин кулак муЬэррикинин вэ енержидашьцычынын параметрлэ-риндэн асылы олараг функсионал дэ^шдирилмэси учун аналитик ифадэнин тэ']ининэ Ь.эср едилмишдир.

Бахылан системдэ асинхрон кенераторлу КЕГ бахылан сис-темдэ кулэ^ин сур'эти м/с олдугда енержи системинэ гошу-

лур, бу Ьалда асинхрон машын муизррпк режиминэ гэдэр сур'этландирилир. Бу Ьалда гургунун валына ики момент-електро-магнит вэ кулэк муЬэррикинин Ьэрэкэт етдиричи моментлэри тэ'сир едир.

КЕГ-ин асинхрон кенераторунун оптимал характеристикаларыны тэ'мин етмок учун квазистасионар режимдэ кэркинли]ин оптимал идара гануну алынмышдыр.

Бурада к„ = у]кк11 -сабит кэми^эт олуб ]алныз конкрет ифалы

_ 0,5пр

КМ-ин параметрлариндзн асылыдыр. 'v» .. Ч -мутанасиблик

>н>\>

а -Чм-

амсалыдыр, их ~ ,, -шэбэкэ кзркинли]инин нисби rajMarn, U н

Мпом -номинал момент, 7-ф.и.э-дыр.

Каркинли^ин таклиф олунмуш оптимал идарэ олунма гануну асасында асинхрон кенераторлу конкрет КМ учун статики конденсатор батаре]аларынын мевчуд олдугу ва олмадыгы Ьалларда EhM-дэ тадгигат апармага имкан веран програм тэртиб олунмушдур.

(8) ифадэсина керэ кэркинли]ин идарасинин тэчрубэдэ hajaTa кечирмэ]ин мураккэбл^ини нэзара алараг, ишдэ АК-ли КЕГ-ин кэ-pкинлиjинин квазиоптимал хатти тэнзимлэмэ гануну таклиф олунмушдур.

USKO/I = USIIOU ~~ ^и 'hEC ~ ( ^ )

. _ USHOM

и~ V -V

v hEC ' ВАШ

Бурада USKOrrAY\-m>m статор долагына верилэн кэркинли^ин квазиоптимал дэ]'ишмэси, н.в.-да. £75ЯОдГАК-нин номинал кэркинли^и, н.в.-да;

г/гидгкэркинл^ин VBAlir& yjryH башлангыч пумэти н.в.-да. Ишдэ кестэрилмишдир ки, бу хэттилэшдирмэ^э мутлэг KYЛЭjин сур'эти-нин УБАШ=6м./с ги]мэтиндэн башламагла, кэркинлик танзимлэ^чи-синин структуруну гализлэшдирмэмэк мзгсэдила кулаки сур'эти-нин 4+6 м/с -диапазонунда кэркинли^ин да^шмоз п^мати, j3'hh Us_ ;;,1Ш=0,12 габул едилмишдир.

Тэклиф олунан тэнзимлэмэ гануну эсасында АК-ли КЕГ-ин статики конденсаторла вэ онларсыз EhM-дэ статики характеристи-каларыны тэдгиг eTMaja имкан верэн програм тзртиб едилмишдир. Ьесабатын нэтичэлэриндзн а]дын олур ки, АК-нин статор долагына верилап каркинлик тэнзимлэнмадикда статор долагынын чарз]аны 0,24 '.чном олуб Кулагин сур этинин 8 м/с п^мэтина бэрабзр ги]мэти-пз гздзр демзк олар ки, да]ишмир, куч амсалы cos <р исз чох кичик

raj мот алыр, лакин каркинли^ин тэклиф олунан гануну ила тэнзим-ланмэси заманы статор долагынын napajaHbi ahaMnjja^n дэрачада азалыр, KYЛэjин сур'атинин 4 м/с-дэн 8 м/c-ja гадар дэ^ишмэ диа-пазонунда сабит галыр вз куч змсалы чох jyKcaK го^мэтэ cos (|>=0,88-ь0,896 чатыр. (шак. 1. вэ шэк 2.)

Сонра тэклиф олунмуш тзнзимлама ганунуну назара алараг конденсатор бaтapejaлы АК-ли КЕГ-ин статики характеристикала-рынын тэдгиги апарылмышдыр. Ьесабат натичасинда ма'лум ол-мушдур ки, конденсатор бaтapejaлapы гошулдугда вэ кэркинл^и квазиоптимал тэнзимлэмэклэ куч эмсалы cos ср KYлэjин сур'этинин бутун ишчи диапазонунда сабит вэ кифajэт гадэр jyKcaK,cos ф =0,94+0,96 олур, статор 4apajaHbi исэ реактив топлананын азалма-сы Ьесабына KynajnH сур этинин 4 м/с-дан 8 м/c-ja гадар дэjишмэ диапазонунда ahaMnjja^n дэрачэдэ азалыр.

Учунчу фэсил АК-ли КЕГ-ин ишабурахма режимлэринин идарэ олунмасынын, Ьэмчинин квазисгасионар иш режимлэриндэ тэнзиминин вэ кучлу Ь^эчанландырычы режимлэрдэ идарэ олунмасынын тэдгигинэ Ьэср едилмишдир.

АК-ли КЕГ кими мурэккэб бир системин динамики режимлэринин аналитик методла Ьэлли Иэддиндзн артыг чэтинлик терат-ди^индэн ЕЬМ-дэ рэгэмли моделлэшдирмэ методундан истифадэ едилмишдир.

КЕГ-ин енержи системинэ гошулмасыны да нэзэрэ алмагла бутун системин эвэз схеми тэклиф олунмуш вэ онун эсасында тэд-гиг олунан системин динамикасыны тэсвир едэн диференсиал тэн-ликлар ]азылмышдыр.

Ишдэ АК-ли КЕГ-ин тэрпэнмэз B33HjjaTflaH шэбэкэ^э енержи вермэ режиминэ гэдэр суратлэнмэ просеем тэдгиг едилмиш вэ аш-кар едилмишдир ки. гургунун валына мэнфи тэ'сир кестэрэн ишэ бурахма моментинин артыб азалма топлананларыны мэ'пдудлаш-дырмаг вэ техники h9jaTa кечирмэни садалэшдирмэк учун мутлэг АМ-э верилэн кэркинли^инзамапдан асылы олараг хатти ганунла flajMLLwnpwiM9CM, параметрлэри исэ сур'этлэнмэ заманы електрик енержи иткилэринин г^мэтлэринин AajMmM33JinjH сахланмаг шэр-тилэ TajHH олунмалыдыр.

BejyK кучлу АК-ли КЕГ-ин верилмиш р^ази моделиндэ АК фазада тэрпанмаз а, р, 0 охларында Стенли тэцликлэри эсасында моделлэшдирилмишдир.

Тэдгиг олунан системин там (рэгэмли) р^ази модели ашагы-дакы шакилдэ тэсвир олунмушдур:

Асинхроп кенератор.

Ту,

(10)

Електрик верилиш хэтти вэ трансформатор

- = + ) • 4 + {х ,7 + )'■ Р ■ '„

- ^ = (ЛА. + ) ■ /+ (X,г + ) • Р •

Статики конденсатор батаре]алары

(П)

Ри.Ь = Хс •

Ри м = хе ■ /"

(12)

Чар^анлар балансы

'х,1 = 'V + '.у

Ci>'.*/(-АК-нин статор долагларындан ахан napajaHbiH топла-

• п •tt

нанлары, '.,„> ',,//-конденсатор батаре]аларындан ахан чара]анын

про]екси]аларынын вектору, Tj -системин аталэт сабити.

Ларадылмыш моделин базасы эсасында EhM-дэ (BEJCMK ди-линде) jepnHa ]етирилмаклэ КЕГ-ин Ьэм кула^н сур'этинин казлэ-нилмэз сычра]ышларында, Ьэм дэ квазигэрарлашмыш режимлэрин-дэ динамики иш режимлэринин тэдгиги апарылмышдыр.

АК-ли КЕГ-ин статики конденсатор батаре]аларынын олма-дыгы вэ АК-нин статоруна верилэн кзркинли]ин сабитли]и вэ тэн-зимлэнмэси Ьалында динамики характеристикаларынын тэдгигинин нэичэлэри кестэрмишдир ки, квазистасионар режимдэ кэркинли]ин тэклиф олунмуш ганунла тэнзими заманы кэркинли^ин азалмасы Ьесабына кулак муЬэррикинин валындакы моментин кичик ги]мэт-лэриндэ (даЬа догрусу KYлэjин сур'этинин) асинхрон кенераторун статор 4apajaHbi онун реактив топлананларынын азалмасы Иесабына эЬэми^этли дэрэчэдэ азалыр вэ куч эмсалынын алынмыш орта ratj-мэти xejли дэрэчэдэ 6ejyK олур.

Кечид просеслэри э]рилэринин анализи Ьэм квазистасионар режимлэрдэ, Ьэм дэ бутунлукдэ гургунун игтисади кестэричилэри-ни зуксэлтмэ^э гадир олан кэркинлик тэнзимлэ]ичисинин Ьэмин сис-темдэ тэтбигинин мэгсэдэу^гунлугуну тэсдиг етмишдир.

EjHH заманда статики конденсаторларла тэчЬиз едилмиш АК-ли КЕГ-ин динамики характеристикалары шэбэкэ кэркинли]инин сабитл^и ва тэнзимлэнмэси шэртиндэ тэдгиг едилмишдир. Статики конденсаторун тэтбиг едилмэси АК-нин эсас магнит сели рлунда до^маны нэзэрэ алмагла там диференсиал тэнликлэри илэ тэдгигат апармагы тэлэб едир. АК-нын тэнликлэри бу Ьалда (14)-дэ верилэн ифадэ шэклиндэ олур.

Ьэр ики вариант узрэ апарылан тэдгигатлар кестэрмишдир ки, АК-ли КЕГ системлэриндэ идарэ олунан ]арымкечиричи кэркинлик тэнзимлэ^чисинин го]улмасы илэ нэинки асинхрон машынын оптимал ишэ бурахылмасы jepnna ¿етирилир, Ьэм дэ кулэ^н бутун дэ]ишмэ диапазонунда кэркинл^ин онун дэ]ишмэсиндэн асылы олараг тэнзимлэнмэси илэ квазистасионар иш режимлэриндэ элве-ришли режимин japaiiMacbiHbi то'мин едир

0= + г ЧП1 ■<о

гп АЛ- 'гя ¿11

Т}Ры = Ма1-Мк,и

^ = + 'г,-: )

(14)

Дердунчу фэсил КМ-ин характеристикаларыны нэзэрэ ал-магла асинхрон кенераторун статор сыхачларына гошулмуш конденсатор бaтapejaлapынын мутавимэтинин ва компенсас^алы асинхрон машынын езунун параметрларинин кулэ^н сур'атинин мухтэ-лиф ги]мэтлэриндэ системин динамики костаричилэринэ тэ'сиринин тэ^ининэ Ьэср едилмишдир.

У^гун шэраитдэ КЕГ-и даЬа дэгиг тэдгиг етмэк мэгсэди ила бу фэсилдэ тэчрубэларин планлашдырылмасы методундан истифадэ едилмишдир.

Планлашдырма матрислэрини гурмаг учун ]едди фактордан ибарэт 32 тэчрубэни чэмлэшдирап кэср факторлу тэчрубадэн (КФТ) истифадэ едилмишдир.

Факторларын максимал ва минимал ги]мэтлэри интервалында кэнар ги]мэтлэриндэ кулз^н мухталиф сур'атлариндэ КМ-ин мо-менти учун ифадалэрин вэ Ьэм електрик верилиш хаттинин, транс-форматорун танликлэринин, Ьам да до|маны назэрэ алараг компен-

саси]алы асинхрон машынынын там тэнликлэринин ЕЬМ-дэ Ьесаб-ланмасы натичэсиндэ 32 тзчрубанин Ьзр бири учун магсад функси]-алары У1 = ТСУр\ У2=МЕМтах', У3='^ах алынмышдыр.

Магсэд функси]алары гургунун сур'атланмэ вахты Тсу/Ъ кулак гургусунун валындакы максимал моментин ги]мэти Л/о/»«« вэ статор чэрз]анынын максимал г^мзти 1'шЯпах -дыр.

Ишда такрарламманьш дисперси]асы та^ин едилмиш ва тзр-тиб олунмуш програма асасэн ЕЬМ-дэ регреси^а эмсаллары тапыл-мышдыр. Сонра эмсаларын эЬэми^атлили^и вэ регресс^а тэнликлэринин адекватлылыгы тэ']ин едилмишдир. ЭЬэми^этли эмсаллар се-чилмиш вэ кодлу факторлар учун регресс^а тэнликлэри ]азыл-мышдыр. Ьэмчинин апроксимаси]анын дэгигл^и мэсэлалэри, ]э'ни регресс^а тэнликлэринин е]ни (Ьэмфункс^а) функси]а тасвиринин адекватлылыгы Ьэлл едилмишдир. Моделин адекватлыгы Фишер критери]асына керэ ]охланмышдыр. Мэгсэд функси]аларынын сон ифадэси ашагыдакы шэкилдэ олмушдур.

У, =ТСГР = 1310-290,625 гг +113.125 -х^ + 146.25-х{, -54.375■ х^ ■ х^[рад] У2 = М£Д„ШХ =1.119 + 0.1436-/; -0.25675-хм-0.284-хл, +0.0976-х„-х^н.в) У3=/5пт= 2.97-0.114-г5 -0.715131--0.7553Ьхи + 0.3221876-хс + + 0.2984х&[н.в\

Алынан чохЬэдлилэрин анализы ашагыдакы нэтичэлари чы-хармага имкан верир: сур'этлэнмэ вахтына, моментин вэ статор чэ-pэjaнынын «пик» ги]мэтинэ статорун, роторун сэпэлэнмэ индуктив мутавимэти, статорун, роторун актив мугавимэтлэри, конденсатор батаре]асынын мутавимэти, Ьэмчинин статор вэ роторун чут гаршы-лыглы сэпэлэнмэ индуктив мутавимэти апами]]зтли дэрэчэдз та'сир едир. Аз дэрэчэдэ тэ'сир кулэ^н сур'этинин ги^мэтиндзн олур.

Апарылмыш анализ натичэсиндэ системин динамики хусуси]-¿этлэринз Ьзм електрик машынынын характеристикаларынын, Иэм дэ бирлэшдирилмиш електрик аваданлыгларынын параметрлэринин (конденсатор батаре]аларынын), Ьз]ачан факторунун, кулэ^н сур'этинин п^мэти илэ у]гунлашдырылмасында олан тэ'сирлари араш-дырмаг магсэди илз КЕГ кими мурэккэб бир oбjeктэ тэчрубэлэрин планлашдырма методунун татбигинин YCTYнлYjY ашкар едилмишдир.

Бешинчи фэсид асинхрон кенераторлу КЕГ-ин АК-нин статор деврэсиндэ кэркинлик тэнзимл^ичиси олан лаборатори^а физики сынаг моделиндэ тэчруби тадгигатларына hacp олуимушдур.

КМ-ин момент характеристикаларыпын моделлэшдирилмэси гургусундан (МХМГ), АК-дэн вэ кэркинлик тэнзимлэ]ичисиндэн ибарэт КЕГ-ин физики моделиндэ лаборатор^а тэдгигатлары jepHHa j етирилмишдир.

Дарадылмыш МХМГ тиристор чевричисиндэн (ТЧ) гидаланан сабит чэрэ^ан муЬэррики базасы эсасында h9ja'ra кечирилир. ТЧ-нин чыхышындакы кэркинлик муЬэррикин ]уку вэ кула]ин сур'этинин г^мэтинэ (бэнзэдилэн) эвэз едилэн чари г^мэти илэ тэ'мин едилир.

Бу МХМГ АК-нин валында моделлэшдирилэн КМ-ин japaT-дыгы момента аналожи фырладычы момент ]арадылмасыны тэ'мин едир. Бу Ьалда KyrcajnH сур'этинин fl9jHiuMacHH9 yjryH кэркинли^ин дэ]ишмэсини нэзэрэ алмагла тэлэб олунан дэгиг моделлэшдирмэ тэ'мин едилир.

Кэркинлик тэнзимлэ]ичиси (КТ) гаршылыглы паралел гошул-муш, yjryH идарэ вэ муЬафизэ системли алты эдэд тиристорлар базасы эсасында hajaTa кечирилир.

Кестэрилэн моделдэ КЕГ-ин статики режимлэри кулэ^н сур'этинин дэ]ишмэсинин эвэз едилмэси, динамики режимлэри исэ KYЛэjин ани шидэтлэнмэсинин эвэз едилмэси (бэнзэдилмэси) шэр-тиндэ тэдгиг едилмишдир. Тэдгигат гапалы тэнзимлэмэ системиндэ КТ-нин киришиндэ идарэ сигналынын кулэ]ин сур'этинин чари rnj-мэтинин дэ^ишма диапазонуна yjryH дэ]ишмэси Ьалында апарыл-мышдыр.

MyajjaH едилмишдир ки, КТ-нин истифадэ олунмасы KYЛэjин сур'этинин бутун дэ]ишмэ диапазонунда КЕГ-ин сэмэрэли енерке-тик характеристикасынын алынмасына кэтириб чыхарыр.

cos (phec coscp-.JKCn

вэ mem -ын нисби пцматларинин, ja ни Ьесаби COS Y'ном C0S(P/iOM

КЕГ-ин coscp -нин нисби п^матинин тэчрубэдэн алынан нисби raj-

мэти илэ муга^исэси нэтичэсиндэ ajдынлaшдыpылмышдыp ки, онла-

рын хэтасы кулэ]ин сур'этинин 7 м/сан-дэн 12 м/сэн-ja гэдэр дэ]-

ишмэ диапазонунда 7%-дзн чох олмур (хатырладырыг ки, бу ела

fl9jHiiiMa дипазонудур ки, бу диапазонда куч 20%-дэн 100%-э гэдэр

дэзишир).

Кула]ин ани шиддэтланмасини аваз едан системдэ ишлэнил-миш КТ ила ]уксок ке^фи^атли кечид прососларинин тэ'мин едил-мэсини тэсдиглэ]ан електромеханики кечид иросеслэринин оссил-лограмлары алынмышдыр.

Апарылан точруби тадгигатлар тадгиг олунан КЕГ-ин иша ]а-рарлылыгыны 1за Ьесаби ^олла алынмыш иэтичалэри тасдигла^ир.

8сас нэтичелэр

1. Електрик шабэкасинэ ишлэ]эн КЕГ-да истифада олунан кулак енержисинин електрик енержисинэ чеврилмаси системлари-нин муга]исэли анализи эсасында эн еффектли систем кими АК-ли КЕГ вэ онун статор деврэсинэ гошулмуш кэркинлик тэнзимлэ]ичи-ли чеврилмэ системи таклиф олунмушдур.

2. КЕГ-ин парлэринин денмэ бучагынын вэ фырланма тез-лрцинин сабитли]и шартинда кулаки сур'атинин дэ^шмэ факторуну назарэ алан чохЬадли шэклиндэки аеродинамик характеристикасы эсасында КМ-ин механики характеристикасыны та ]ин едан ифадэ алынмышдыр.

3. КЕГ-ин статики характеристикаларынын КМ-ин валынын сабит фырланма тезли]и шартинда статики характеристикаларынын Ьесабланмасынын методикасы таклиф олунмушдур. АК-нин стато-руна верилэн кэркинли)ин КМ-ин вэ енержи дашьцычысынын па-раметрлариндан асылы олараг да^шма гануну алынмышдыр. КЕГ-ин оптимал енеркетик характеристикаларла ишини тэ'мин едэн, кэркинлик танзимла]ичисинин конструкс^асыны эhэмиjjэтли дэ-рэчадэ садалэшдиран хатти танзимлама гануну тэ']ин едилмишдир.

4. Кула]ин сур'атинин мухтэлиф тэ'сирлэринда КЕГ-ин динамики иш режимлэрини ЕЬМ-дэ тэдгиг етмэ^э имкан веран електрик системи ила алага грансформаторуну, електрик верилиш хэт-тини, коммутаауа гургуларыны ва реактив кучу компенсас^а едэн конденсатор батаре]аларыны езунда чамлашдирэн КТ-ли вэ АК-ли КЕГ-ин ри]ази модели ишлэнмишдир. Кестэрилмишдир ки, КТ-нин истифада едилмаси АК-ли КЕГ-ин сур'этланмаси просесиндэ таЬ-лукэли динамики гувваларинин дэф едилмэсини тэ'мин едир. Бун-дан башга КТ сур'атланмэ просесиндэ електрик машынынын електрик енержи иткиларинин мэЬдудлугу шартинда системин оптимал ишэбурахма (сур'атланма) диаграмыны тэ'мин едир. MYajjэн едилмишдир ки, КТ ила каркинли]ин хатти тэнзимланмасила сур'этланма диаграмынын параметрларинин тэ'^ини заманы кучу 20

кВт-дан 6ojyK ола» КЕГ-дп 6ojyK кула момента Ьесабына електро-магнит просеслорин назэра алыпмамасы кичик хагалара катириб чыхарыр (7-8 %). АК-ли КЕГ-ин ишинин оптималлашдырылмасы магсади ила гургунун динамики хусус^этлэринэ Ьам електрик ма-шынынын езунун параметрларинин, Ьам да она гошулмуш електрик аваданлыгларынын характеристикасынын haja4aH фактору кими кула^н сур'атинин ги^мати ила у]гунлашдырылмасы заманы та'сирини Myajjan етмак учун тачрубаларин планлашдырылмасы ме-тодундан истифадэ олунмушдур.

6. КЕГ-ин асинхрон кенераторунун статор деврэсина гошулмуш кэркинлик тэнзимлэ]ичиси ва КМ-ин момент характери-стикаларыны моделлэшдиран лаборатори]а физики моделинда КЕГ-ин експериментал тэдгиги апарылмышдыр. Кулэ^н сур'этиндан асылы олараг кэркинли]ин автоматик танзимила лаборатори]а моделинда апарылан тадгигат Ьесаби нэтичэлэри j-уксэк дагигликла тэс-дигламишдир.

Диссертаси^анын асас муддэалары ашагыдакы ишларда ез эк-сини тапмышдыр.

1. Ьашимова А.Р., Гуляева Т.М. «Кулак кенераторларынын кучунун танзимланмаси схемларинин ишланмэси», A3ap6aj4aH Сэ-Haje Институту профессор-муэллим вэ тэлэбэ Ье^этинин XX елми конфрансынын материаллары, CyMrajbiT, 1993-чу ил.

2. Мустафаев Р.И., Гашимова А.Р. «Моделирование и исследование переходных режимов ВЭУ с асинхронным генератором по полным уравнениям», CyMrajbiT шэИаринин 45 иллик ]убиле]инэ hacp олунмуш XXII эн'энэви елми конфрансынын материаллары, Сум-га]ыт-«0рнэк» нашри]]аты-1995-чи ил.

3. Ьашимова А.Р. «Асинхрон кенераторлу КЕГ-ин иш ре-жимларинин EhM-да тадгиги», Азэрба]'чан Canaje Институтунун профессор-муаллим вэ талаба Ьез'атинин эн'энэви XXIII вэ ис-те'дадлы канчларин елми конфрансынын материаллары, Сумга^ыт,

1996-чы ил.

4. Mycтaфajeв Р.И., Ьашимова А.Р. «Асинхрон кенераторлу КЕГ-дэ KYлэjин сур'атинин дэ]ишмаси илэ кэркинли]ин дэjишмacи». Муасир шэраитдэ електроенеркетиканын елм вэ техника проблем-лэри. Республика елми-техники конфрансынын тезислари. Бакы,

1997-чи ил.

5. Мустафаев Р.И., Гашимова А.Р. «Регулирование напряжения в ВЭУ с асинхронным генератором». Сб.научн. тр. Азербайджанского научно-

исследовательского института Энергетики и энергопроекта. Акционерное общество «Азенержи», Баку, 1997.

6. Мустафаев Р.И., Гашимова А.Р. «Влияние параметров асинхронных машин и характеристик ветродвигателей на динамические свойства ветроэлектрических установок». «Электротехника», №11, 1998.

7. Гашимова А.Р. «Ветровая энергия и экология окружающей среды». Аззрба]чан Сзна]е Институту, Азэрба]чан Республикасы ЕА Полимер материаллар институтунун кечирди]и «Г^ат фэалицэти-нин муЬафизэси» елми конфрансынын материаллары, Сумга^ыт,

1998.

8. Мустафаев Р.И., Гашимова А.Р. «Статические характеристики ветроэнергетических установок с асинхронным генератором при регулировании подводимого к статору генератора напряжения. «Электротехника», №11,

1999.

А.Р. Гашимова

Разработка и исследование ветроэлектрических установок с асинхронным генератором и регулятором напряжения

АННОТАЦИЯ

Диссертационная работа посвящена повышению эффективности работы ВЭУ с АГ в статических и динамических режимах.

В работе показано, что применение регулирования напряжения подводимого к статорной обмотке генератора с помощью регулятора напряжения (РН) также оптимизация параметров асинхронного генератора ВЭУ с АГ работающей параллельно с электрической сетью, существенно повышает эффективность работы ВЭУ.

Предложен метод расчета статических характеристик ВЭУ, получен закон изменения подводимого к статору АГ напряжения в функции параметров энергоносителя и ВД (ветродвигателя). Определен квазиоптимальный линейный закон регулирования напряжения, обеспечивающий работу ВЭУ с оптимальными энергетическими характеристиками.

Разработана полная математическая модель системы ВЭУ, исследованы динамические режимы работы ВЭУ с РН при различных воздействиях скорости ветра. Показано, что использование РН обеспечивает оптимальную разгонную диаграмму с ограничением потерь электроэнергии о электрической машине в процессе разгона. Кроме того РН обеспечивает предотвращения опеных динамических усилий в процессе разгона ВЭУ с АГ.

Для определения влияния параметров электрических машин и характеристик ВД в сочетании со значением возмущающего фактора на динамические свойства системы использован метод планирования эксперимента, с помощью которой были определены оптимальные конструктивные параметры АГ" при включении емкости . Приведенные исследования и разработки получили экспериментальное подтверждение на лабораторной физической модели.

A.R. Hashimova

The mining and research of the wind electrical installations (WEI) with the asynchronous generator and voltage regulator

The dissertation activity is dedicated to increase of elliciency in WEI in static and dynamic behaviors.

In activity the application of regulation of voltage made stator to a winding of the generator with the help of voltage regulator (VH) also optimization of parameters of an asynchronic generator AG of an WEI with AG working with an electrical network that, essentially increases anoverall performance of WEI.

The computational method of static characteristics of WEI is offered, the law of change made to a stator of AG of voltage in a function of parameters of power supply wind engine (WE) is obtained. Quasioptimal linear law of voltage regulation supplyiny work of WEI with optimal energetic characteristics is determined.

The full mathematical model of a system of WEI from the launcher are investigated at different effects of wind speed. Is rotined, that usage VR provides the optimum accelerating chart with limitation of losses of the electric power in the electrical machine during boost.

For definition of influencing of parameters of electric machines and characteristics of a WE in combination to value of the disturbing factor on dynamic properties of a system the method of planning of parameters of a AG in switching on capacitance. Made researches and the minings have received experimental endorsement on a laboratory physical analog.

ABSTRACT

Шэк. 1 Шэбэкэ кэркишш]инин сабит п^мэтхшдэ АК-ли КЕГ-ин статики характеристикалары

Шок. 2 Кэркипл^ин квазиоптимал тэнзимлэнмэсиндо АК-ли КЕГ-ин статики характеристикалары